George Orwell, właściwie Eric Arthur Blair (1903-1950) był pisarzem i publicystą angielskim, który zyskał dzięki swej sztuce wielki rozgłos – trwający do dziś. Był zagorzałym krytykiem systemów totalitarnych, a to jako zwolennik socjalizmu demokratycznego.
Krótki życiorys George’a Orwella
George Orwell – czyli Eric Arthur Blair, był angielskim pisarzem i publicystą urodzonym w 25 czerwca 1903 r. w Motihari w Bengalu. Wychował się w ubogiej ale statecznej rodzinie. W 1907 r. Blairowie zdecydowali przeprowadzić się do Anglii. Eric, dzięki bardzo dobrym postępom w nauce, został stypendystą w prestiżowym Eton College. W 1922 r. wyjechał do Birmy aby podjąć pracę w ramach Królewskiej Policji Imperialnej. Kilka lat później jednak rzucił tą pracę, nie powróciwszy po prostu z przebywania na urlopie spędzanym wtedy w Wielkiej Brytanii. Spędził natomiast rok w Paryżu, tam też zadebiutował w roli dziennikarza. W 1932 r. swoje teksty podpisywał już pseudonimem, jako „George Orwell”. W 1936 r. Orwell pobrał się z Eileen O’Shauhnessy. W latach 30. Orwell brał udział w toczącej się wtedy wojnie domowej w Hiszpanii, po stronie republikańskiej. Swoje przemyślenia i całkiem bogate doświadczenia z tego okresu pisarz zawarł w utworze pt. „W hołdzie Katalonii”, w którym malowniczo obnażył zbrodnie NKWD i GR w Hiszpanii, później też w swych sławnych dziełach jak „Rok 1984” czy wreszcie „Folwark zwierzęcy”. George Orwell umarł 21 stycznia 1950 na skutek gruźlicy, na którą chorował przewlekle od kilku lat. Ostatnie miesiące poświęcił pracy nad utworem „Rok 1984”.
Biografia rozszerzona Geotge’a Orwella
Urodził się w Bengalu. Jego ojciec był urzędnikiem brytyjskim w indyjskiej służbie cywilnej; jego matka z francuskiego pochodzenia była córką kupca w Birmie (Myanmar). Status jego rodziców dotyczył „szlachty bezrolnej”, jak później Orwell nazywał ludzi z niższej klasy średniej, których pretensje do statusu społecznego miały niewielki związek z ich dochodami. W ten sposób Orwell wychował się w atmosferze zubożałego snobizmu. Po powrocie z rodzicami do Anglii został wysłany w 1911 r. do przygotowawczej szkoły z internatem na wybrzeżu Sussex, gdzie został wyróżniony wśród innych chłopców za sprawą swej intelektualnej błyskotliwości. Wychowywał się jako posępny, wycofany, ekscentryczny chłopiec, a później opowiadał o nieszczęściach tamtych lat w pośmiertnie opublikowanym eseju autobiograficznym „Such, Such Were the Joys” (1953).
Orwell zdobył stypendia dwóch czołowych angielskich szkół, Wellington i Eton, i przez krótki czas uczęszczał do tej pierwszej, zanim kontynuował naukę w Eton, gdzie przebywał od 1917 do 1921 roku. Aldous Huxley był jednym z jego mistrzów i to właśnie w Eton opublikował swoje pierwsze pismo w ukazującym się numerze studenckim. Zamiast uczęszczać na uniwersytet, Orwell postanowił podążać za tradycją rodzinną, a w 1922 r. udał się do Birmy jako asystent inspektora okręgowego w Indian Imperial Police. Służył na wielu stacjach krajowych i początkowo wydawał się wzorowym sługą na tym stanowisku. Jednak od dzieciństwa chciał zostać pisarzem, a kiedy zdał sobie sprawę, jak bardzo wbrew woli Birmańczyków rządzili wtedy Brytyjczycy, czuł się coraz bardziej zawstydzony swoją rolą policjanta kolonialnego. Później miał opowiedzieć o swoich doświadczeniach i reakcjach na te rządy w powieści Birmańskie Dni oraz w dwóch błyskotliwych szkicach autobiograficznych, takich jak choćby „Strzelanie ze słonia”.
W 1927 r. Orwell, wyjeżdżając do Anglii, postanowił nie wracać do Birmy, a 1 stycznia 1928 r. podjął decydujący etap rezygnacji ze stanowiska policjanta. Już jesienią 1927 r. rozpoczął działania, które miały ukształtować jego postać jako pisarza. Czując się winnym, że bariery rasy i kasty uniemożliwiły mu mieszanie się z Birmańczykami, pomyślał, że może wyrzucić część swojej winy, zanurzając się w życiu biednych wyrzutków Europy. Zakładając poszarpane ubrania, udał się do londyńskiego East Endu, aby zamieszkać w tanich domkach noclegowych wśród robotników i żebraków; spędził też pewien swój czas w slumsach Paryża i pracował na zmywaku w francuskich hotelach i restauracjach; przemierzał drogi Anglii z „profesjonalnymi” włóczęgami i dołączył do ludzi z londyńskich slumsów podczas corocznego exodusu do pracy na krainie hopfieldów.
Te doświadczenia dały Orwellowi materiał pisarski do książki „Na dnie w Paryżu i Londynie”, gdzie rzeczywiste incydenty zmieniają się w coś w rodzaju fikcji. Publikacja książki z 1933 r. przyniosła mu początkowe uznanie literackie. Pierwsza powieść Orwella, „Dni birmańskie” (1934), ustanowiła wzór jego późniejszej fikcji w przedstawianiu wrażliwej, sumiennej i odizolowanej emocjonalnie jednostki, która stoi w sprzeczności z opresyjnym lub nieuczciwym środowiskiem społecznym. Główną postacią birmańskich dni jest drobny administrator, który stara się uciec od ponurego i wąskiego szowinizmu jego brytyjskich kolonistów w Birmie. Jego sympatie dla Birmańczyków kończą się jednak nieprzewidzianą osobistą tragedią. Bohater kolejnej powieści Orwella, „Córka proboszcza” (1935), jest nieszczęśliwą panną, która osiąga krótkie i przypadkowe wyzwolenie w swoich doświadczeniach wśród niektórych robotników rolnych. Natomiast w „Wiwacie Aspidistra” (1936) autor przedstawia asystenta księgarza, który gardzi pustym komercjalizmem i materializmem życia w klasie średniej, ale w końcu godzi się z burżuazyjnym dobrobytem poprzez swoje przymusowe małżeństwo z dziewczyną, którą kocha.
Obrzydzenie Orwella wobec imperializmu doprowadziło nie tylko do jego osobistego odrzucenia burżuazyjnego stylu życia, ale także do politycznej reorientacji. Zaraz po powrocie z Birmy nazwał siebie anarchistą i kontynuował to przez kilka lat; jednak w latach trzydziestych zaczął uważać się za socjalistę, chociaż był zbyt libertariański w swoim myśleniu, by podjąć kolejny krok – tak powszechny w tym okresie – deklarowania się jako komunista.
Pierwsza socjalistyczna książka Orwella była oryginalnym i niekonwencjonalnym traktatem politycznym zatytułowanym „Droga na molo w Wigan” (1937). Zaczyna się od opisania jego doświadczeń, kiedy udał się do życia wśród nędzarzy i bezrobotnych górników z północnej Anglii, dzieląc się i obserwując ich życie; kończy się serią ostrej krytyki istniejących ruchów socjalistycznych. Utwór ten łączy w sobie reportaż z tonem hojnego gniewu, który miał charakteryzować późniejsze pisanie Orwella.
Zanim jego kolejna pozycja ukazała się w druku, Orwell był w Hiszpanii; udał się tam, by tam relacjonować wojnę domową i pozostał, by dołączyć do milicji republikańskiej, służąc na froncie Aragonii i Teruel i awansując do rangi podporucznika. Został poważnie ranny w Teruel, z uszkodzeniem gardła, które trwale wpłynęło na jego głos, obdarzając jego mowę dziwnym, nieodpartym spokojem. Później, w maju 1937 r., po walce w Barcelonie z komunistami, którzy próbowali stłumić swoich politycznych oponentów, był zmuszony do ucieczki z Hiszpanii, a to zwyczajnie w obawie o swoje życie. Doświadczenie pozostawiło ślad w postaci twałej i ostrej niechęci wobec komunizmu, wyrażonym po raz pierwszy w żywym opisie jego hiszpańskich doświadczeń, „W hołdzie Katalonii” (1938), które wielu uważa za jedną z jego najlepszych książek.
Wracając do Anglii, Orwell wykazał paradoksalnie konserwatywne spojrzenie w pisaniu utworu pt. „Brak tchu” (1939), w którym wykorzystuje nostalgiczne wspomnienia mężczyzny w średnim wieku, aby zbadać przyzwoitość dawnej Anglii i wyrazić swoje obawy o przyszłość zagrożoną wojną i faszyzmem. Kiedy nadeszła II wojna światowa, Orwell został skierowany do indyjskiej służby British Broadcasting Corporation (BBC). Opuścił BBC w 1943 roku i został redaktorem literackim „Tribune”, lewicowej gazety socjalistycznej związanej z brytyjskim przywódcą Partii Pracy Aneurinem Bevanem. W tym okresie Orwell był płodnym dziennikarzem, piszącym wiele artykułów prasowych i recenzji, wraz z poważną krytyką, jak m.in. jego klasyczne eseje o Charlesie Dickensie, co łączyło się w wymowie z patriotyczny nastrojem w popieraniu libertariańskiego, decentralistycznego socjalizmu, bardzo odmiennego od praktykowanego przez brytyjską Partię Pracy.
W 1944 roku Orwell skończył „Folwark zwierzęcy”, bajkę polityczną opartą na historii rewolucji rosyjskiej i jej zdrady w postaci Józefa Stalina. W książce grupa zwierząt na podwórzu obala i wypędza swoich wyzyskujących ludzkich mistrzów i tworzy własne egalitarne społeczeństwo. W końcu inteligentni i kochający rządzenie, świnie, obalają rewolucję i tworzą dyktaturę, której niewola jest jeszcze bardziej uciążliwa i bezduszna niż dawnych ludzkich mistrzów (choćby wyrażone w zdaniu „Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre zwierzęta są bardziej równe niż inne.”). Na początku Orwell miał trudności ze znalezieniem wydawcy dla małego dzieła, ale kiedy pojawił się w 1945 r., „Animal Farm” uczynił go sławnym i po raz pierwszy w życiu zdobył znaczne środki.
„Folwark zwierzęcy” był jednym z najlepszych dzieł Orwella, pełnym dowcipu i fantazji oraz wspaniale napisanym. Zostało to jednak przyćmione przez jego ostatnią książkę, „ROk 1984” (1949), powieść, którą napisał jako ostrzeżenie po latach rozmyślań nad bliźniaczymi zagrożeniami nazizmu i stalinizmu. Powieść osadzona jest w wyimaginowanej przyszłości, w której świat jest zdominowany przez trzy nieustannie walczące totalitarne państwa policyjne. Bohater książki, Anglik Winston Smith, jest drobnym funkcjonariuszem partii w jednym ze stanów. Jego tęsknota za prawdą i przyzwoitością skłania go do potajemnego buntu przeciwko rządowi. Smith ma romans z kobietą o podobnych poglądach, ale potem oboje zostają aresztowani przez policję. Następujące po nim uwięzienie, tortury i reedukacja Smitha mają na celu nie tylko złamanie go fizycznie lub zmuszenie go do poddania się, ale wykorzenienie jego niezależnej egzystencji umysłowej i jego duchowej godności, dopóki nie pokocha tylko postaci, którą wcześniej najbardziej nienawidził: pozornego przywódcy Wielkiego Brata. Poddanie się Smitha monstrualnym technikom prania mózgu jego strażników jest wystarczająco tragiczne. Motywem przewodnim jest zatem ciągły nadzór i wszechobecna nieuczciwość niepodważalnego i opresyjnego państwa policyjnego, pod którego rządami każda ludzka cnota jest powoli podporządkowana i wygaszana. Ostrzeżenie Orwella o potencjalnych niebezpieczeństwach totalitaryzmu zrobiło głębokie wrażenie na jego współczesnych i na kolejnych czytelnikach, a tytuł książki i wiele jej ukutych słów i zwrotów („Wielki Brat cię obserwuje”, „nowomowa”, „dublet”) stały się słowami współczesnych nadużyć politycznych. Nad książką tą pracował między swymi hospitalizacjami (cierpiał na gruźlicę).
Zmarł w szpitalu w Londynie w styczniu 1950 roku.
Ciekawostki o George’u Orwellu
- Rząd PRL zdecydował się objąć cenzurą utwory George’a Orwella. Zostało to więc przyczynkiem do wielkiej popularności tego dzieła właśnie w PRLu.
- Pisarz wraz z żoną adoptował synka.
- Zmarł na gruźlicę w Londynie w wieku 47 lat.
- W latach 1936 – 1937 Orwell brał udział w wojnie domowej toczącej się wtedy w Hiszpanii, walcząc po stronie republikańskiej, a ściślej – w milicji robotniczej antystalinowskiej Robotniczej Partii Zjednoczenia Marksistowskiego (POUM). Jeszcze przed końcem tamtych działań wojennych, twórca napisał książkę o charakterze autobiograficznym, pod tytułem „W hołdzie Katalonii”.
- Orwell, po ukończeniu elitarnej szkoły średniej w Eton nie skorzystał z okazji i nie poszedł na studia uniwersyteckie, wybrał bowiem karierę policjanta brytyjskiej wówczas Birmie.
- Jego książka „Folwark zwierzęcy” opisywała świetnie rzeczywistość totalitarną oraz proces krążenia elit, ale dopiero jego „Rok 1984” na dobre wyprzedził swoje czasy ukazując mechanizmy działań państwa policyjnego.
Cytaty George’a Orwella
Wszystkie zwierzęta są sobie równe, ale niektóre są równiejsze od innych.
„Słowo „faszyzm” – będące w powszechnym użytku – pozbawione jest niemal zupełnie znaczenia. Słyszałem, jak „faszyzmem” nazwano: rolników, sklepikarzy, Kredyt Społeczny, kary cielesne w szkołach, polowanie na lisa, walki byków, Komitet 1922, Komitet 1941, Kiplinga, Gandhiego, Czang-Kai-Szeka, homoseksualizm, audycje radiowe Priestleya, schroniska młodzieżowe, astrologię, kobiety, psy – i nie pamiętam co jeszcze.”
„Anarchiści właśnie, w większym niż inni stopniu, zapobiegli porażce w pierwszych dwóch miesiącach wojny, a członkowie ich milicji jeszcze długo potem, mimo niezdyscyplinowania, uchodzili wśród czysto hiszpańskich sił zbrojnych za bezsprzecznie najlepszych żołnierzy.”
Źródła
https://pl.wikipedia.org/wiki/George_Orwellhttps://www.britannica.com/biography/George-Orwell/Animal-Farm-and-Nineteen-Eighty-four
https://biografia24.pl/george-orwell/
https://www.filmweb.pl/person/George+Orwell-623949/trivia
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1029016,George-Orwell-antykomunistyczny-socjalista
https://pl.wikiquote.org/wiki/George_Orwell
Ciekawe artykuły
