Św. Mateusz

Mateusz Ewangelista był celnikiem z Kafarnaum, a później apostołem Jezusa. Według tradycji jest autorem pierwszej Ewangelii. Uznawany za męczennika, świętego kościołów: katolickiego, prawosławnego, anglikańskiego, koptyjskiego, ewangelickiego i ormiańskiego.

Krótki życiorys św. Mateusza

Św. Mateusz, zgodnie z Ewangelią Marka, posiadał również imię drugie, mianowicie Lewi, natomiast ojcem Lewiego był Alfeusz. Etymologia kieruje jasno w kierunku hebrajskiego, jednego rozumienia imienia Mateusz, czyli „Mattanja” lub „Mattaj”, oznaczające nic innego, jak tylko „dar Jahwe”.

Korzenie Mateusza tkwiły w Nazarecie w Galilei, będąc tam później pełniącym funkcje poborcy ceł oraz podatków w miejscowości Kafarnaum, które jest miasteczkiem handlowym jednym z większych, a mieszczących się nad jeziorem Genezaret. Jak wiadomo, Żydzi mieli w swej tradycji swoistą pogardę dla osób trudniących się poborem ceł, to w związku ze służbą takowych na rzecz co najmniej nielubianego Rzymu. Był to rodzaj pracy w służbie okupanta, czemu też trudno się dziwić. Ponadto „celnik” oznaczało rozumienie cokolwiek pejoratywne, jako osoba żądna zysku, czy też działająca nieuczciwie, nadwyrężająca przypadających jej uprawnień. Celnik był osobą niczym grzesznik, toteż celników traktowano jak pogan. Zastanawia z pewnością fakt, iż wyznawca judaizmu trudniący się tym zawodem był po prostu osobnikiem nieczystym, więc musiał poddawać się regularnym, a rytualnym obmyciom.

Mateusz dla chrześcijan jest jednak przede wszystkim autorem niezwykle ważnej Ewangelii Nowego Testamentu, bowiem to dla nich, ale i dla nawróconych Żydów, napisał swe dzieło. Zawiera się w nim myśl przewodnia, mianowicie iż Jezus był oraz pełnił funkcje Syna Bożego, jako Mesjasz, natomiast Kościół jego autorstwa to królestwo boże na Ziemi.

Mateusz według źródeł poniósł męczeńską śmierć w Etiopii, według innych zaś w Persji, będąc ścięty przez kata mieczem. Cerkiewna historiografia jest tu kluczowa, ponieważ podaje jako datę śmierci Mateusza rok 60, chociaż jest ona pewnie przybliżona.

Rozszerzona biografia św. Mateusza

Mateusz w Nowym Testamencie

Wśród wczesnych naśladowców i apostołów Jezusa, Mateusz jest wspomniany w Ewangelii Mateusza (9: 9) i i (10: 3) jako celnik lub poborca ​​podatkowy, który, mimo wszystko zdecydował się podążać za Jezusem. Jest także wymieniony wśród dwunastu apostołów, a to w Ewangelii Marka (3:18) oraz Łukasza (6:15). W fragmentach równoległych do Ewangelii Mateusza (9: 9) zarówno Marek (2:14), jak i Łukasz (5:27) opisują powołanie przez Jezusa tegoż właśnie poborcy podatkowego Lewiego, syna Alfeusza, ale św. Marek i św. Łukasz nigdy nie utożsamiają tego Lewiego z Mateuszem nazwanym jednym z dwunastu.

Wczesne życie Mateusza

Levi był Galileuszem z I wieku (prawdopodobnie urodzonym w Galilei, która wówczas nie była częścią Judei ani rzymskiej prowincji Iudaea), synem Alfeusza. Jako poborca ​​podatkowy był piśmienny w języku aramejskim i greckim. Jego współżyjący Żydzi gardziliby nim w związku z faktem, iż robił to co uważano za współpracę z rzymskimi siłami okupacyjnymi.

Nieprawomyślny, goszczący Jezusa

Po swoim powołaniu Mateusz zaprosił Jezusa do domu na ucztę. Widząc to, uczeni w piśmie i faryzeusze krytykowali Jezusa za jedzenie z poborcami podatkowymi i grzesznikami. To skłoniło Jezusa do odpowiedzi: „Nie przyszedłem wezwać sprawiedliwych, ale grzeszników do pokuty”. (w Ewangelii wg. św. Marka – 2:17, jak również Łukasza – 5:32).

Głoszący dobrą nowinę

Nowy Testament zapisuje, że jako uczeń podążał za Jezusem i był jednym ze świadków Zmartwychwstania i Wniebowstąpienia Jezusa. Wówczas uczniowie, w tym Mateusz pozostali w Jerozolimie głosząc tam, że Jezus był obiecanym Mesjaszem.

Męczennik

Późniejsi ojcowie Kościoła, tacy jak Ireneusz i Klemens Aleksandryjski twierdzą, że Mateusz głosił Ewangelię społeczności żydowskiej w Judei, zanim udał się do innych krajów. Starożytni pisarze nie są zgodni co do tego, które to dokładnie były kraje. Kościół rzymskokatolicki i Kościół prawosławny utrzymują tradycję, że Mateusz umarł jako męczennik, chociaż gnostycki heretyk Heracleon odrzucił tenże fakt  już w II wieku.

Ewangelia Mateusza

Ewangelia Mateusza jest anonimowa: autor nie ma podpisu w tekście, a napis „według Mateusza” został dodany w drugim wieku.

Na pierwszy rzut oka przyjęto, że sama Ewangelia Mateusza została napisana w języku hebrajskim lub aramejskim przez apostoła Mateusza, a później przetłumaczona na grecki, ale autor nie twierdzi, że był świadkiem wydarzeń, podczas gdy grecki Mateusz „nie ujawnia niczego pośród  znaków”.  Uczeni wysunęli zatem kilka teorii wyjaśniających to: być może Mateusz napisał dwie ewangelie, jedną zagubioną, po hebrajsku, drugą grecką. Mogło to też oznaczać, że Mateusz pisał w stylu żydowskim, a nie w języku hebrajskim. Panuje jednak zgoda co do tego, że Ewangelia Mateusza został napisana po grecku, a nie po aramejsku lub hebrajsku.

Ciekawostki o św. Mateuszu

• W ikonografii, co ważne, św. Mateusza przedstawiano w postaci młodzieńca, później jednak – zwłaszcza w Bizancjum, ukazywany był dla odmiany jako mężczyzna stary i siwobrody.
• Na temat Mateusza wiadomo, iż był zaangażowany w ruch medytacyjny, którego owe cele medytacyjne odnosiły się do rozważań na temat słów Jezusa Chrystusa, zawartych w Piśmie.
• W hebrajskim Mateusz oznacza „dar Jahwe”, gdy tymczasem współczesna religijność chrześcijańska chce go widzieć jako „dar Boga”.
• Jako celnik, Mateusz był znienawidzony przez swych współziomków, ponieważ ściągał pieniądze od swych rodaków na rzecz Rzymian, czyli okupantów – w ówczesnym czasie.
• Pewnego razu Pan Jezus, przechodząc nad jeziorem Genezaret, zobaczył celnika imieniem Lewi, siedzącego w komorze celnej. Rzekł do niego: ´Pójdź za Mną!´. On zostawił wszystko, wstał i poszedł za Nim” (Łk 5, 27-28).

Cytaty św. Mateusza

„Głos wołającego na pustyni: Przygotujcie drogę Panu, Dla Niego prostujcie ścieżki.”

„Już siekiera do korzenia drzew jest przyłożona. Każde więc drzewo, które nie wydaje dobrego owocu, będzie wycięte i w ogień wrzucone.”

„Nie samym chlebem żyje człowiek, lecz każdym słowem, które pochodzi z ust Bożych.”

„Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie zmieni się w Prawie, aż się wszystko spełni.”

„Proście, a będzie wam dane; szukajcie, a znajdziecie; kołaczcie, a otworzą wam.”

„Darmo otrzymaliście, darmo dawajcie!”

„Kto chce znaleźć swe życie, straci je, a kto straci swe życie z mego powodu, znajdzie je.”

Źródła

• http://niedziela.pl/artykul/7684/nd/
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Mateusz_Ewangelista
• https://www.brewiarz.pl/czytelnia/swieci/09-21a.php3