Wojciech Korfanty (20 kwietnia 1872 – 17 sierpnia 1939) był polskim działaczem niepodległościowym oraz narodowym związanym z ruchem chrześcijańskiej demokracji. W szczególności zaangażowany był w polityczne samostanowienie Górnego Śląska w ramach Rzeczpospolitej.
Krótki życiorys
Wojciech Korfanty urodził się w 1872 roku na Śląsku, gdzie też dorastał. Był działaczem, którego prowadziła idea Polski niepodległej, w szczególności niepodległego Śląska. Należał do osób wykształconych i świadomych swej misji. Prezesował na przykład Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Katowicach. Jako członek Ligi Narodowej współpracował z Romanem Dmowskim. Początek XX wieku oznaczał u Korfantego działalność poselską w organach przedstawicielskich takich jak Reichstag oraz Landtag. Ponadto był zaangażowany politycznie na łamach prasowych, w tytułach takich jak chociażby pismo „Polak”. Zabiegał aktywnie o przyłączenie do Polski ziem zaboru pruskiego. Był po I wojnie przywódcą powstania śląskiego. W latach dwudziestych był posłem na sejm, oddawał się również pracy biznesowej. Był zaangażowany w prace sejmowe i myśl Chrześcijańskiej Demokracji. Upowszechnił później takie tytuły prasowe jak „Rzeczpospolita” i „Polonia”. Stał na czele Stronnictwa Pracy. Był skutecznie zwalczany później przez obóz sanacyjny. Grożono mu więzieniem. Wkrótce potem opuścił Polskę, lecz wrócił by walczyć z Niemcami przed samym wybuchem II wojny. Został wówczas uwięziony przez władze, co spowodowało jego poważne problemy zdrowotne. Wkrótce zmarł, 17 sierpnia 1939 roku.
Biografia rozszerzona
Młodość
Wojciech Korfanty przyszedł na świat w Siemianowicach Śląskich. Uczył się w szkole ludowej. Następnie w gimnazjum. Założył tajne kółko, przed którym postawił zadanie szerzenia polskiej kultury, m.in. literatury. Nawiązał kontakty z innymi, którzy byli podobnie zaangażowani. Został relegowany z klasy maturalnej za krytyczną wypowiedź na temat Otto von Bismarcka. Jednak udało mu się skończyć szkołę dzięki wstawiennictwu posła Józefa Kościelskiego. Wkrótce rozpoczął studia politechniczne. Studia jednak zmienił na filozofię we Wrocławiu. W tym czasie należał też do Towarzystwa Akademików Górnoślązaków. Przerwał studia by ze względów finansowych pełnić funkcję korepetytora u Witolda Jundziłły, litewskiego arystokraty. Do studiów później wrócił. Miał doskonały kontakt z profesorem Wernerem Sombartą – znajomość przetrwała studia na wiele lat. Natomiast ostatni semestr studiów kończył w Berlinie. 11 września 1902 roku jest datą w życiorysie Korfantego bardzo istotną, został bowiem wybrany prezesem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Katowicach.
Członek Koła Polskiego
Wojciech Korfanty był członkiem Ligi Narodowej w latach 1901 – 1908, współpracując tam z Romanem Dmowskim. Poza tym był również redaktorem naczelnym pisma „Górnoślązak”. W tym czasie trafił na cztery miesiące do więzienia pod zarzutem publikowania nieprawomyślnych treści. Karę odbywał we Wronkach. Natomiast w roku 1909 miało też miejsce powołanie filii Polskiego Towarzystwa Demokratycznego, w czym Korfanty uczestniczył. Zasadniczym celem organizacji był rozwój polskości na terenach zajętych przez Rzesze. Ponadto Korfanty był w latach 1903–1912 i 1918 posłem do Reichstagu oraz Landtagu, gdzie działał jako członek Koła Polskiego. Inicjował powstanie w Katowicach tytułu prasowego „Polak”, będąc jednocześnie właścicielem i redaktorem naczelnym. Warto nadmienić, iż był w tym czasie dość mocno atakowany przez przeciwników politycznych, ale i własne środowisko.
III powstanie śląskie
Opowiadał się za oderwaniem od Cesarstwa Niemieckiego części Pomorza, Wielkopolski i wreszcie Śląska. Przełomowy był 25 październik roku 1918. Wówczas to Korfanty wystąpił w Reichstagu żądając przyłączenia do państwa polskiego wszystkich ziem polskich, na czele z tymi zaboru pruskiego, a także Górnego Śląska. W latach 1918–1919 Korfanty był aktywnym członkiem rządu Wielkopolski podczas powstania wielkopolskiego. Pełnił w roku 1920 funkcje jako Polski Komisarz Plebiscytowy. Otwarcie agitował na rzecz niepodległej Polski. Następnie stanął na czele III powstania śląskiego, które wybuchło w odpowiedzi na niekorzystne dla sprawy interpretacje wyników plebiscytu. W jego zamyśle powstanie miało być jedynie zbrojną manifestacją ludu górnośląskiego, która miała wpłynąć na Komisję Międzysojuszniczą, aby dokonała właściwego podziału terenu plebiscytowego między Polskę a Niemcy. Dlatego też zarządził wstrzymanie walk. Są wobec tego pewne kontrowersje, bowiem uczynił to jeszcze w czasie, gdy inicjatywa na froncie należała do Polaków. W lipcu 1921 Korfanty opuścił Śląsk. Jego następcą został Józef Rymer.
Polityczne szczyty
Później Korfanty został członkiem rady nadzorczej w zarządzie Banku Wzajemnych Ubezpieczeń „Vesta” w Poznaniu. W latach 1922–1930 sprawował w wolnej Polsce mandat posła na Sejm I i II kadencji. Działał z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji (ChD). Natomiast 14 lipca 1922 został desygnowany przez Komisję Główną Sejmu RP na premiera rządu. Jego przeciwnikiem politycznym był Józef Piłsudski, dlatego jego wysiłki praktycznie spełzły na niczym. Był za to chwilowo wicepremierem w rządzie Wincentego Witosa, doradzając premierowi z ramienia ChD. Znamienne, że 11 września 1924 wykupił dziennik „Rzeczpospolita”, dotąd własność Ignacego Paderewskiego. Uruchomił także dziennik „Polonia”.
Tragiczny koniec
W 1930 roku został aresztowany. Osadzono go w Twierdzy Brzeskiej. Po wyjściu na wolność udał się z powrotem na Górny Śląsk. Mimo to zasiadał w Senacie RP III kadencji oraz w Sejmie Śląskim. Nie mógł jednak czuć się bezpiecznie, więc udał się na emigrację do Pragi. Wyjechał przez Niemcy do Francji w momencie, gdy miała miejsce aneksja Czechosłowacji. Był w Paryżu jednym z założycieli ugrupowania Front Morges. Doszło następnie do połączenia ugrupowań takich jak Chadecja i Narodowa Partia Robotnicza w Stronnictwo Pracy, na którego czele stanął. Wrócił do kraju tuż przed wybuchem wojny, ale został aresztowany na trzy miesiące. Zmarł w szpitalu św. Józefa przy ul. Emilii Plater w Warszawie, nad ranem 17 sierpnia 1939. Został pochowany w grobowcu rodzinnym w Katowicach.
Ciekawostki
- Jedna z hipotez mówi, że otruto go oparami arszeniku, którymi nasączone były ściany jego celi.
- Był przedmiotem ataków politycznych na niespotykaną skalę. Mimo sądowego oczyszczenia z zarzutów, był w sądzie stałym gościem.
- W jednym ze swoich wystąpień rzekomo obiecał każdemu rolnikowi krowę za oddanie głosu za Polską. Od tego wydarzenia sprawa zyskała nazwę „krowy Korfantego”.
- Mawiał, że gdyby nie jego starania, to by dziś Katowice nie były polskie.
- Wojciech Korfanty ukończył prawo i ekonomię. Docenili to Niemcy, bowiem jako świetnie wykształcony w 1903 r. zdobył mandat poselski do Reichstagu.
- Przez lata był w konflikcie z Józefem Piłsudskim. Piłsudski był dla niego niebezpiecznym, czerwonym radykałem, a wyprawę kijowską ocenił jako pogoń za romantycznymi marami szlacheckimi.
Cytaty
„Bezrobotni są bez środków do życia… Ja sam przyznaje się do tego, że wymarzona przeze mnie wolna i niezależna Polska, za którą walczyłem i cierpiałem, przedstawia się inaczej.”
„Nie zwalczam instytucji, tylko człowieka, który nią kieruje, a który jest efemerydą, zjawiskiem chwilowym jak my wszyscy w stosunku do Polski (…), jestem przeciwnikiem obecnego rządu bo mam inne poglądy polityczne, ale niech ten sam rząd przyśle tutaj na stanowisko wojewody człowieka porządnego, to my się z nim na punkcie potrzeb śląskich dogadamy.”
„Zasługę mojego uświadomienia narodowego przypisać muszę moim hakatystycznym profesorom w gimnazjum w Katowicach, którzy zohydzaniem wszystkiego co polskie i co katolickie wzbudzili we mnie ciekawość do książki polskiej, z której pragnąłem się dowiedzieć, czym jest ten lżony i poniżany naród, którego językiem w mojej rodzinie mówiłem.”
Źródła
- https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/827101,Wojciecha-Korfantego-kochaly-kobiety-i-lud-slaski
- https://biografia24.pl/wojciech-korfanty/
- https://historia.org.pl/2016/11/11/wojciech-korfanty-niedoceniony-szermierz-polskiej-sprawy-niepodleglosciowej/
Ciekawe artykuły
