Wiktor Osiatyński

Wiktor Osiatyński (1945-2017) był polskim prawnikiem, pisarzem, publicystą, nauczycielem akademickim i działaczem społecznym, doktorem habilitowanym nauk prawnych. Był również specjalistą w zakresie prawa konstytucyjnego, historii doktryn politycznych i prawnych, jak również praw człowieka.

Biografia Wiktoria Osiatyńskiego

Wiktor Osiatyński (ur. 6 lutego 1945 w Białymstoku) był absolwentem warszawskiego VII Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego. Później studiował prawo i socjologię na wydziale Uniwersytetu Warszawskiego oraz w ramach Polskiej Akademii Nauk. W efekcie pracy naukowej został doktorem socjologii, by następnie habilitować się w tym zakresie.

Rys biograficzny Wiktora Osiatyńskiego domaga się specjalnego wstępu, ponieważ był człowiekiem wybitnym i zasłużonym, który w latach 1991–1997 obejmował m.in. stanowisko dyrektora w Centrum Badań nad Konstytucjonalizmem w Europie Wschodniej w Chicago, będąc oprócz tego wykładowcą m.in. w University Chicago of Law School i na Central European University w Budapeszcie. Najlepiej znany był zatem w świecie jako konstytucjonalista i obrońca praw człowieka, jeden ze współautorów Konstytucji RP, ale na naszym polskim „podwórku” był także poczytnym pisarzem, działaczem społecznym, zaangażowanym feministą, czy wreszcie zwalczającym alkoholizm niepijącym alkoholikiem.

Niebagatelny dorobek na wielu uczelniach

Głównym przedmiotem zainteresowań naukowych Wiktora Osiatyńskiego było badanie porównawcze praw jednostki i konstytucjonalizmu. Napisał 20 książek w języku polskim, w większości o historii porównawczej myśli społecznej i politycznej. Osiatyński wykładał na wielu wyższych uczelniach, wśród których wyróżniamy: Uniwersytet Warszawski, Antioch University, UCLA, University of Virginia, Columbia University, wspomniana wyżej Chicago Law School, ale i Harvard Law School oraz Stanford University. Opracował szereg standardowych programów uniwersyteckich, między innymi takich jak „Prawa człowieka w Europie Wschodniej” oraz takie opracowania jak „Konstytucjonalizm i prawa w okresie przejściowym od komunizmu” i „Prawa, obowiązki i zobowiązania”.

Prawa człowieka i konstytucjonalizm

Pośród wielu aktywności, Wiktor Osiatyński prowadził szereg studiów podyplomowych z zakresu praw człowieka w Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka w Warszawie. W latach 1990–1997 Osiatyński był doradcą wielu komisji konstytucyjnych Sejmu. Pisał obszernie o zmianach konstytucyjnych w postkomunistycznej Polsce i Europie Wschodniej. Był współredaktorem East European Constitutional Review. W 1997 roku napisał książkę wzywającą do przyjęcia nowej konstytucji w Polsce. W 2000 roku ukazała się ostateczna analiza procesu stanowienia konstytucji w Polsce po 1989 roku, której współautorem został właśnie Wiktor Osiatyński.

Ostatnie książki Osiatyńskiego, takie jak „Rzeczpospolita obywatelska” (2004) traktująca o transformacji od komunizmu, jak również jego „Rehabilitacja” (2005) stały się wydarzeniami ogólnopolskimi. Jedna z jego książek o teorii i historii praw człowieka i jednostki została opublikowana we wrześniu 2009 roku przez Cambridge University Press.

Wybitny uczony walczący z uzależnieniem

Wiktor Osiatyński był oprócz tego członkiem zarządu Open Society Budapest oraz rady OSI Justice Initiative, a także członkiem OSI ds. Praw człowieka i prawa oraz członkostwa w Unii Europejskiej. Do pomnych należy także fakt założenia przez Wiktora Osiatyńskiego Komisji Edukacji o Alkoholizmie i Narkomanii przy Fundacji im. Stefana Batorego w Warszawie, której przewodniczył w latach 1988-1995.

Do niezwykle płodnych działań Wiktora Osiatyńskiego doszło na płaszczyźnie walki z uzależnieniem – zarówno jego własnym, jak i innych, którym spieszył z pomocą.

– Samo odkłamanie przywraca godność – podkreślał niejednokrotnie Osiatyński. – Ale w tym procesie odzyskiwania godności – tak samo jak w niesieniu nadziei – zasadniczą rolę odgrywają inni ludzie, gdy zaczynają doceniać człowieka, który mówi prawdę. Akceptując go, umacniają jego poczucie wartości i godności. Człowiek uzależniony, który przełamuje swoje zakłamanie, otwiera się, mówi prawdę o sobie, budzi szacunek innych. Ten szacunek jest zwierciadłem godności, a od przejrzenia się w nim zaczyna się budowa szacunku do samego siebie. Tak powstaje fundament, na którym można budować najpierw trzeźwe życie, a później po prostu życie.

„Rehab”

Szereg takich jak i wielu innych przemyśleń oraz autorefleksji odnajdujemy m.in. w literackim dziele Wiktora Osiatyńskiego zatytułowanym „Rehab”, wydanym w 2003 roku. Osiatyński przyznaje się do swojego alkoholizmu jako do choroby, z którą przyszło mu walczyć w sumie kilka dekad. Walkę tą ostatecznie wygrał, o czym świadczyć może najlepiej szereg cennych publikacji ze szczególnym uwzględnieniem rzesz jego odbiorców. Wiktora Osiatyńskiego odnajdujemy również na YouTube, gdzie wyczerpująco omawia drogę 12 kroków do trzeźwości.

Z Wiktorem Osiatyńskim można było bliżej poznawać świat również w eterze, ponieważ prowadził cykliczny program Zrozumieć świat w radio TOK FM. Jego obecność na radiowych falach była odwzorowaniem działalności publicystycznej oraz Osiatyńskiego jako eseisty – W 2004 został laureatem Nagrody im. księdza Józefa Tischnera w związku z działalnością publicystyczną, a w 2011 został laureatem Nagrody im. Jerzego Zimowskiego. W 2016 uhonorowano go także Nagrodą za Odważne Myślenie im. Barbary Skargi. W tym samym roku, za działalność na rzecz praw człowieka, rzecznik praw obywatelskich przyznał Wiktorowi Osiatyńskiemu Nagrodę im. Pawła Włodkowica.

Wiktor Osiatyński zmarł 29 kwietnia 2017 roku w Warszawie. Miał 72 lata. 12 maja 2017 został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Ciekawostki o Wiktorze Osiatyńskim

• Wiktor Osiatyński był bratem ekonomisty Jerzego Osiatyńskiego. Jego żoną była natomiast psycholog Ewa Woydyłło-Osiatyńska.
• Rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar przyznał Wiktorowi Osiatyńskiemu Nagrodę im. Pawła Włodkowica. Nagroda ta ma charakter honorowy będąc wyrazem uznania RPO dla występowania w obronie podstawowych wartości i prawd – nawet wbrew opiniom i poglądom większości.
• Wiktor Osiatyński zostawił w spadku niezwykle istotne zobowiązanie, mianowicie by „spisywać czyny i rozmowy” władzy, mając na celu rejestrowanie łamania zasad państwa prawa.
• Był wyczerpany walką z chorobą nowotworową. Tuż przed śmiercią odmówił przyjmowania leków i jedzenia. Na dwa tygodnie przed śmiercią nagrał – już szeptem – przesłanie, swoiste memento do jego ostatniego projektu, nazwanego Archiwum Osiatyńskiego

Cytaty Wiktora Osiatyńskiego

„Protestuje przeciwko tytułowi Zero tolerancji, ponieważ niesie ono mylną obietnicę, jakoby można było uniknąć wszelkich przestępstw i wykroczeń. Jestem za zerem pobłażania, co oznacza, że my jako społeczeństwo nie powinniśmy tolerować wokół siebie przestępstw i nawet najdrobniejszych wykroczeń.”

„Na początku wydobywania się z uzależnienia jest jakaś katastrofa. Trzeźwi alkoholicy, mówiąc o niej, używają terminu dno. Obrazowo mawiają, że spośród blisko trzech milionów członków ruchu Anonimowych Alkoholików na całym świecie nie spotkali ani jednego przypadku, by ktoś zadowolony z życia i z siebie wstał, ogolił się nie drżącymi rękami, włożył dopiero co wyprasowaną przez siebie koszulę, wypił poranną kawę, zamyślił się i postanowił coś zrobić ze swoim alkoholizmem.”

„Jestem feministą, ponieważ wiem, że nierówność płci czyni mnie samego gorszym i odziera także mnie z godności.”

Źródła

https://pl.wikipedia.org/wiki/Wiktor_Osiaty%C5%84ski
https://people.ceu.edu/wiktor_osiatynski
https://osrodek-terapii.com/trzezwosc-uczciwosc-godnosc-wiktor-osiatynski.html
https://www.youtube.com/watch?v=-1G5gyZG-TU
https://oko.press/wiktor-osiatynski-zyje-zostawil-nam-spadku-zobowiazanie-by-spisywac-czyny-rozmowy-wladzy-by-rejestrowac-lamanie-zasad-panstwa-prawa/
https://www.youtube.com/watch?v=hzxmThfM1fw
https://pl.wikiquote.org/wiki/Wiktor_Osiaty%C5%84ski
Grafika: wikimedia.org | Autor: Maja Ruszpel | Licencja: CC BY-SA 2.0