Tadeusz Kościuszko

Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko przyszedł na świat 4 lutego 1746 na Mereczowszczyźnie. Był autorem zrywu narodowowyzwoleńczego na ziemiach polskich. Zmarł 15 października 1817 w miejscowości Solothurn w Szwajcarii. Jest bohaterem niepodległościowym również w USA.

Krótki życiorys

Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko przyszedł na świat 4 lutego 1746 na Mereczowszczyźnie. Pobierał nauki w Szkole Rycerskiej, w dziedzinie nauk pięknych. Trafił po studiach do USA. Walczył w Armii Kontynentalnej, m.in. pod Saratogą. Budował też umocnienia dla armii w Filadelfii i West Point. Został za swe starania odznaczony przez Washingtona. Wrócił następnie do Polski. Walczył w obronie Konstytucji 3 Maja pod Zieleńcami i Dubienką. Z rąk króla dostał order Virtuti Militari i Order Orła Białego. 24 marca 1794 roku Kościuszko rozpoczął powstanie. Po jego klęsce, a ściślej – po przegranej pod Maciejowicami, ponownie wyjechał do USA. Wpierw jednak wrócił na wolność, a było to możliwe po śmierci carycy Katarzyny II. Tymczasem w Europie coraz więcej do powiedzenia miał Napoleon. Wrócił więc zza oceanu, mając wkrótce sposobność odbycia rozmów z cesarzem, a także z rosyjskim carem. Po klęsce Napoleona wyjechał do Szwajcarii. Zmarł 15 października 1817 w miejscowości Solothurn.

Biografia rozszerzona

Edukacja w kraju i za granicą

Tadeusz Kościuszko pobierał nauki w szkole pijarów w Lubieszowie. Dość wcześnie jednak został osierocony. Te okoliczności sprawiły, że nauki przerwał w 1760 roku. Dzięki natomiast wsparciu rodziny Czartoryskich, mógł kontynuować edukację w Szkole Rycerskiej. Był bowiem człowiekiem wyjątkowo uzdolnionym. Uzyskał na poczet tego stypendium królewskie. Kontynuował studia na kierunku sztuki piękne, w samym Paryżu. Był to kierunek, którym interesował się szczególnie, a inżynieria wojskowa, z której miał później zasłynąć, była wówczas na dalszym planie.

W poszukiwaniu zajęcia i ambitnych wyzwań

W 1775 roku powrócił do ojczyzny, ale już w roku następnym podjął decyzję dotyczącą wyjazdu za ocean, co też uczynił. Okazało się całkiem szybko, że w USA droga do sukcesu okupiona jest niezwykle ciężką pracą. Na szczęście popyt na „świeżą krew” był duży i Kościuszko mógł znaleźć zajęcie.

Kościuszko w wojnie amerykańskiej

Tadeusz Kościuszko został pułkownikiem Armii Kontynentalnej. Wkrótce wsławił się pod Saratogą, a to za sprawą umocnień jakie zaplanował. Następnie budował forty w Filadelfii i West Point. Ze swych zadań wywiązał się bardzo dobrze. Tak dobrze, że spotkało go wielkie wyróżnienie, bowiem w nagrodę za zasługi został amerykańskim generałem. Otrzymał Medal Cyncynata, a Washington wręczył mu specjalny podarunek w postaci pary pistoletów i szabli. Napis na broni głosił: „Ameryka i Washington przyjacielowi swemu, Tadeuszowi Kościuszce”. Przesiąknięty ideałem wolności, zdecydował się wrócić do Polski. Rozpoczął gospodarowanie od obniżenia chłopom pańszczyzny.

Walka za wolność ojczyzny

Uzyskał patent generalski i pensję. Wkrótce wybuchła wojna w obronie Konstytucji 3 Maja, a wówczas dowodził jedną z trzech dywizji koronnych. Walczył w bitwie pod Zieleńcami. Kunsztem inżyniera fortyfikatora wykazał się natomiast pod Dubienką. Z rąk króla dostał order Virtuti Militari i Order Orła Białego, jednak nie pogodził się z przegraną idei niepodległościowej. Uruchomił niemal od razu działalność konspiracyjną przeciw Targowicy. Został twórcą idei insurekcji.

24 marca 1794 roku Tadeusz Kościuszko rozpoczął powstanie. 4 kwietnia 1794 roku miała miejsce bitwa, a zarazem tryumf pod Racławicami, kiedy to 4 tysiące żołnierzy i 1920 kosynierów stanęło twarzą w twarz z 2900 Rosjanami generała Tormasowa. Kościuszko niezwłocznie wydał tak zwany Uniwersał Połaniecki z 7 maja 1794. Przedmiotem Uniwersału było złagodzenie rygorów pańszczyzny, ze szczególnym uwzględnieniem ochotników, a także zapewnienie chłopom opieki rządu.

Niestety 6 czerwca 1794 roku miała miejsce przegrana pod Szczekocinami. Udało mu się przedostać do Warszawy. Tam też obrona stolicy pod jego rozkazami była niezwykle udana. Klęska pod Maciejowicami 10 października 1794 zadecydowała o kolejach powstania. Kościuszko trafił do niewoli.

Powrót na wolność i poszukiwanie wolności

Śmierć Katarzyny II przyniosła Kościuszce wolność. Udał się na emigrację. Kierunek oczywiście Ameryka. Chciał tam odzyskać zaległy żołd i posiadłość ziemską. Jednak wrócił do Europy. Sprzedaż swej posiadłości w USA zlecił Jeffersonowi. Dochód posłużył wykupowi uwalniającemu murzyńskich niewolników.

Po powrocie do Europy, Tadeusz Kościuszko odbył rozmowy o przyszłości Polski. Pierwszą osobą, do której trafił, był Napoleon, drugą car Aleksander. Słusznie rozumował, że stosunek obu do kwestii polskiej jest cokolwiek instrumentalny. Wyjechał wkrótce do Szwajcarii. Zmarł w Solurze (Solothurn) w 1817 roku.

W 1818 ciało Kościuszki  przewieziono w do Krakowa. Spoczywa w kryptach królewskich obok księcia Józefa Poniatowskiego. Kopiec Kościuszki w Krakowie jest dobitnym przykładem wdzięczności narodu dla jego bohatera.

Ciekawostki

• Był autentycznym antyklerykałem, wielkim przeciwnikiem Kościoła i religii w ogóle. Uważał, że instytucja Kościoła zagraża zdrowemu rozsądkowi.
• Tadeusz Kościuszko zapisał Thomasowi Jeffersonowi 17 000 dolarów (w tamtych czasach suma astronomiczna) po to, aby ten zrezygnował z wyzysku pracy niewolników. Jednak trzeci prezydent nie podjął się tego wyzwania.
• Po słynnej bitwie pod Racławicami, którą Polacy wygrali dzięki kosynierom, na znak jedności z chłopami, Kościuszko sam założył chłopską sukmanę.
• Wódz Indian „Mały Żółw” w geście przyjaźni wręczył mu tomahawk-fajkę pokoju, a Kościuszko odwdzięczył mu się parą pistoletów. Miało to związek ze staraniami Kościuszki, aby biali żyli z Indianami w zgodzie.
• Na jego stronę duchową największy wpływ miała filozofia Francois Quesnaya, twórcy teorii fizjokratyzmu, głoszącej ideę „naturalnego porządku”.
• Kiedy wybuchła rewolucja francuska, został uhonorowany tytułem Obywatela Francji.
• To Kościuszko stworzył pierwszy w polskiej historii oddział, w którym służyli sami Żydzi.
• Juliusz Verne umieścił jego portret w „Nautilusie” kapitana Nemo.
• Napoleon nazwał go „bohaterem północy”.
• Lord Byron napisał, że na dźwięk jego imienia drżą tyrani.
• Casanova w swoich pamiętnikach uznał go za nieśmiertelnego.
• Pod względem ilości pomników w USA ustępuje za pewne tylko Waszyngtonowi.
• Najwyższy szczyt Australii nosi jego imię. Kościuszko tymczasem nigdy tam nie był. Nazwał ją tak polski podróżnik Paweł Edmund Strzelecki, który odkrył szczyt w 1840 r.

Cytaty

„Na głos Ojczyzny wszelkie zastanowienia, wszelkie względy niknąć powinny.”

„Największym zwycięstwem jest to, które odnosimy nad nami samymi.”

„Nie może się naród ocalić bez rządu, ale rząd nie może być czynny bez zaufania, posłuszeństwa i gorliwości ludu.”

„Nie trwóżcie się, aby różnica opinii i obrządku przeszkadzała nam kochać was jak braci i współrodaków.”

Źródła

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Ko%C5%9Bciuszko
• https://biografia24.pl/tadeusz-kosciuszko/
• http://joemonster.org/art/35033