Ryszard I Lwie Serce

Ryszard I Lwie Serce (1157-1199), z pochodzenia Francuz, był królem Anglii od 1189. W latach 1190–1192 był jednym z głównodowodzących trzecią wyprawą krzyżową.

Ryszard Lwie Serce był władcą niezwykle kontrowersyjnym, który swe królestwo potraktował w charakterze źródła dochodów na pokrycie kosztów prowadzonych wojen. Nigdy nie nauczył się języka angielskiego, w kraju przebywając okazjonalnie. Legendę króla Ryszarda Lwie Serce wspierał jego przydomek, przez co historia jego panowania jest bogata w opowieści z pogranicza fantastycznych podań i baśni.

Ryszard I Lwie Serce – życiorys

Lata wczesne

Ryszard urodził się 8 września 1157 roku w Beaumont Palace, w Oksfordzie, jednak za swój dom zawsze uważał Francję. Był trzecim synem Henryka II i Eleonory z Akwitanii. W wieku 11 lat otrzymał księstwo Akwitanii, dziedzictwo po matce, i został intronizowany jako książę w Poitiers w 1172 roku. Jak wszyscy prawowici synowie Henryka II, miał według historyków niewielkie lub nawet żadne synowskie poczucie odpowiedzialności. Dołączył do swoich braci w tak zwanym wielkim buncie przeciwko ich ojcu (1173–1174), który wówczas dwukrotnie zdołał najechać Akwitanię, w skutek czego Ryszard poddał się, ale otrzymując ze strony ojca ułaskawienie. Następnie zajęty był tłumieniem buntów baronów w swoim księstwie. Jego surowość rozwścieczyła ród Gaskoinów, którzy zbuntowali się w 1183 roku, wzywając na pomoc „Młodego Króla” Henryka i jego brata Geoffreya z Bretanii, starając się w ten sposób całkowicie wyprzeć Ryszarda z jego księstwa. Zaniepokojony groźbą rozpadu swojego imperium, Henryk II przyprowadził na pomoc Ryszardowi feudalne zastępy ze swoich ziem kontynentalnych, mając pośredni wpływ na ostateczny upadek powstania.

Ryszard został spadkobiercą Anglii, Normandii i Anjou (które uważano za nierozłączny element tego władztwa), a jego ojciec nakazał mu, aby oddał Akwitanię swojemu najmłodszemu bratu, Johnowi. Ale Ryszard, niczym prawdziwy południowiec, nie oddałby księstwa, w którym dorastał, odwołał się zatem od decyzji Henryka II do młodego króla Francji, Filipa II. W listopadzie 1188 r. złożył w ten sposób hołd Filipowi za wszystkie angielskie posiadłości na ziemi francuskiej, a w 1189 r. już otwarcie połączył siły z Filipem, aby zmusić Henryka do skrajnej uległości, co poskutkowało ostatecznie śmiercią Henryka.

Król Anglii

Ryszard otrzymał Normandię 20 lipca 1189 roku, a angielski tron 30 września. Ryszard, w przeciwieństwie do Filipa, miał tylko jedną ambicję, by poprowadzić krucjatę, zainspirowaną zdobyciem Jerozolimy przez Saladyna w 1187 r. Nie miał pojęcia o planowaniu przyszłości angielskiej monarchii, wskutek czego wystawił wszystko na sprzedaż, aby tylko zakupić niezbędną broń dla wkrótce podjętej krucjaty. Jednak nie został królem po to wyłącznie, aby przewodzić poddanym w kierunku rozczłonkowania imperium Angevinów. Zerwał z Filipem i nie zaniedbał obrony włości francuskich Angevinów na kontynencie. Otwartej wojny udało się uniknąć tylko dzięki temu, że Filip również podniósł w tym czasie miecz krzyżowca. Ryszard mógł dzięki temu przyjrzeć się bliżej skarbcowi swego ojca, aby następnie sprzedać kolejne urzędy szeryfa jak i inne domeny królewskie. Zyskawszy budżet mógł w efekcie zgromadzić potężną flotę i armię, a w 1190 r. wyruszyć do Ziemi Świętej, podróżując przez Sycylię.

Sycylia

Ryszard uznał Sycylijczyków za wrogich i szturmem zdobył Mesynę (4 października 1190 roku), aby w ten sposób uniemożliwić niemieckiemu cesarzowi Henrykowi VI rządzenie italijską krainą. Sycylijczycy tymczasem wybrali na swego władcę tubylca Tancreda z Lecce, który uwięził żonę zmarłego króla, Joannę, siostrę Ryszarda, przecząc władzy Ryszarda na Sycylii. Doszło w efekcie do zawarcia traktatu mesyńskiego, na mocy którego Ryszard uzyskał dla Joanny nie tylko zwolnienie z niewoli, ale i posadę, uznając równolegle Tancreda za króla Sycylii, jak również ogłosił Artura z Bretanii (swego siostrzeńca) swoim dziedzicem, zapewniając owemu Arturowi poślubienie córki Tancreda – co przypieczętowało dalszy bieg zdarzeń. Traktat ten bowiem rozwścieczył Niemców, którzy również brali udział w Trzeciej Krucjacie. Niemcy potraktowali bieg wypadków jako element podżegania brata Ryszarda, Johna, do wymierzonej w nich zdrady i buntu. Tymczasem Ryszard dołączył do innych krzyżowców pod Akką 8 czerwca 1191 roku, po drodze podbijając Cypr. W Limassol na Cyprze Ryszard poślubił Berengarię z Nawarry.

Ziemia Święta

Twierdza Akr upadła w lipcu 1191 roku, a 7 września genialne zwycięstwo Ryszarda pod Arsūf dało krzyżowcom przejęcie Joppy. Ryszard dwukrotnie poprowadził swoje siły na odległość kilku mil od Jerozolimy. Ale odzyskanie miasta, które było głównym celem Trzeciej Krucjaty, wymknęło się kontroli. Doszło do zaciekłych kłótni między kontyngentami francuskim, niemieckim i angielskim. Ryszard miał wówczas obrazić Leopolda V, księcia Austrii, zrywając jego sztandar i na dodatek pokłócił się z Filipem II, który powrócił do Francji po upadku Akki. Kandydatem Ryszarda do korony Jerozolimy był jego wasal Guy de Lusignan, którego poparł przeciwko niemieckiemu kandydatowi Konradowi z Montferratu. Krążyły pogłoski, niesłuszne zresztą, że Ryszard podstępnie podjął się morderstwa wspomnianego Konrada. Po roku bezproduktywnych potyczek interpersonalnych Ryszard zawarł w 1192 roku trzyletni rozejm z Saladynem, który pozwolił krzyżowcom utrzymać Akrę i cienki pas wybrzeża, a chrześcijańskim pielgrzymom zapewniając swobodny dostęp do świętych miejsc.

Uwięzienie

Ryszard wrócił do swych europejskich włości przez Adriatyk, co było podyktowane wrogością Francji. Burza i sztorm zepchnęły wówczas jego statek na brzeg w pobliżu Wenecji. Z powodu wrogości księcia Leopolda przebrał się za pielgrzyma, ale został rozpoznany w Wiedniu w grudniu 1192 roku i uwięziony w zamku książęcym w Dürnstein nad Dunajem. Później został przekazany Henrykowi VI, który trzymał go w różnych zamkach cesarskich. To wokół niewoli Ryszarda, w XIII wieku utkano słynny romans Blondela, muzyczną inscenizację na temat pojmania Ryszarda.

Pod groźbą przekazania Filipowi II Ryszard zgodził się na surowe warunki nałożone przez Henryka VI: kolosalny okup w wysokości 150 000 marek i poddanie swojego królestwa cesarzowi pod warunkiem, że otrzyma je z powrotem jako lenno. Podniesienie kwoty okupu było jednym z najbardziej niezwykłych środków fiskalnych XII wieku i stanowi uderzający dowód dobrobytu Anglii. Zapłacono bardzo dużą część okupu. Ryszard został zwolniony.

Powrót do Anglii

Ryszard wrócił natychmiast do Anglii i 17 kwietnia został koronowany po raz drugi, w obawie, że niezależność jego panowania została przez bieg wspomnianych zdarzeń naruszona. W ciągu miesiąca wyjechał do Normandii i nigdy już nie wrócił. Ostatnie pięć lat spędził na wojnie przeciwko Filipowi II, przeplatanej sporadycznymi rozejmami. Król pozostawił Anglię w zdolnych rękach Huberta Waltera, sędziego arcybiskupa Canterbury. To porywczość Ryszarda doprowadziła go do śmierci we wczesnym wieku 42 lat. Zmarł 6 kwietnia 1199 roku zostając pochowanym w kościele opackim Fontevrault, gdzie pochowani są również Henryk II i królowa Eleonora. Podobiznę Ryszarda I Lwie Serce można tam podziwiać do dziś.

Dziedzictwo

Ryszard był zagorzałym Angevinem, według zachowanych źródeł cokolwiek nieodpowiedzialnym i porywczym, obdarzonym jednak ogromną energią i zdolnym do czynów uważanych za jemu współczesnych jako wielkie. Był bardziej utalentowany niż większość jego rodziny, żołnierz o doskonałych umiejętnościach, zręczny polityk i zdolny do inspirowania lojalnej służby. Był poetą lirycznym o znacznej mocy oddziaływania na gusty i bohaterem licznych trubadurów. Dowody na to, że był homoseksualistą, wydają się przekonujące, ale zostały obecnie mocno zakwestionowane. Ryszard nie miał dzieci z królową Berengarią, z którą jego stosunki wydawały się być jedynie formalne.

Ciekawostki o Ryszardzie Lwie Serce

• Ryszard Lwie Serce był również poetą, tworzącym w dwóch językach: francuskim i oksytańskim (angielskiego nigdy się nie nauczył). Uchodził za niezwykle atrakcyjnego blond rycerza o wzroście szacowanym na ok. 193 cm.
• Podczas swej koronacji na króla, Ryszard zabronił Żydom wstępu na uroczystość.
• Życzeniem Ryszarda było ażeby jego części ciała pochowano w różnych miejscach.
• Pasował na rycerza kucharza, dzięki przygotowanemu posiłkowi, który to król spożył ze smakiem.

Źródła

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryszard_I_Lwie_Serce
https://www.britannica.com/biography/Richard-I-king-of-England/Imprisonment
https://fajnepodroze.pl/ryszard-lwie-serc-ciekawostki/
https://www.rp.pl/artykul/931312-Krucjaty-w-filmie–Ryszard-Lwie-Serce-na-ekranie.html