Leonardo da Vinci (15 kwietnia 1452 – 2 maja 1519), wybitny malarz i rysownik, naukowiec, wynalazca, projektant, aranżer, wizjoner, pisarz, muzyk, filozof, postać wybitna ze względu na wizje technologiczne, które znacznie wyprzedzały jego czasy.
Krótki życiorys
Był nieślubnym synem notariusza i chłopskiej córki. Praktykował w pracowni malarskiej. Gdy wyrobił sobie markę artysty malarza, król francuski Franciszek I ściągnął go do siebie. Popularność po dziś dzień zawdzięcza dziełom malarskim. Stosował technikę malarską zwaną sfumato. Przy czym zachwycała wielowymiarowość jego pracy. Bardzo twórczy był okres działalności Leonarda da Vinci zwany florenckim. Przyniósł on dzieła takie jak „Pokłon Trzech Króli”, „Św. Hieronim i Zwiastowanie”, ale również „Św. Anna Samotrzecia” i „Bitwa pod Anghiari”. W końcu pojawiło się jego najsłynniejsze dzieło zatytułowane „Mona Lisa”.
Okresem najdłuższym w twórczości Leonarda da Vinci był okres mediolański. Zaowocował on dziełami takimi jak „Dama z gronostajem”, „Madonna w grocie skalnej” oraz malowidło ścienne „Ostatnie Wieczerza”. Można by wymienić jeszcze wiele, jak na przykład „Św. Jan Chrzciciel”, „Bachus” oraz jego „Leda z łabędziem”. W Mediolanie podjął systematyczne studia w różnych dziedzinach. Interesował się mechaniką, matematyką, optyką, botaniką czy również anatomią, zwłaszcza budową człowieka. Poprowadził wówczas pracę nad swymi traktatami. W centrum zainteresowania znalazła się architektura, anatomia, optyka i mechanika. Prace dotyczące teorii wymienionych nauk ukazały się dopiero po jego śmierci. Kompilacje w 19 księgach zostały upublicznione przez jego przyjaciela, Francesco Melzi’ego. Umarł w zamku Cloux koło Amboise mając 67 lat.
Biografia rozszerzona
Wizjoner
Przede wszystkim obserwował rzeczywistość. Stąd brały się jego innowacje. Był kreatorem idei, które doczekały się materializacji dopiero w XX wieku. To właśnie Leonardo da Vinci określił odpowiedź na pytanie kim właściwie jest „człowiek renesansu”. Był bowiem osobą dążącą do swej nieskrępowanej pełni, zaś tajemnicą była w zasadzie nieograniczoną twórczość. Jako inżynier tworzący projekty wyprzedzał swój czas na bardzo długo. Wystarczy wspomnieć o technice, w szczególności o takich rozwiązaniach jak samolot lub czołg. Opracował również teorię mieszczącą się dziś w ramach geologii, mianowicie interesował się tektoniką płyt. Oprócz tego wymyślił podwójne poszycie burt statku oraz wiele innowacji, które zachwycają wiarą Leonarda w potęgę ludzkiej pomysłowości. Tymczasem wobec ogromu projektów powstałych w jego pracowni, względnie mała ich liczba doczekała się budowy za jego czasów.
Urządzenia takie jak maszyna do sprawdzania wytrzymałości drutu czy też automatyczna nawijarka do szpul są pomysłami Leonarda da Vinci. Należy przy tym podkreślić, że gros z podobnych pomysłów przeszło bez echa.
Brak stuprocentowych źródeł
Wczesny okres życia Leonarda należy bardziej do mitów. Owiany jest bowiem dość sporymi niejasnościami, a to ze względu na ubóstwo źródeł. W życiorysach twórcy z XVI w. fakty zdążyły się wymieszać z legendami. Za powstanie wielu mitów o życiu Leonarda odpowiedzialnych jest wielu, ale na szczególną uwagę zasługuje niejaki Giorgio Vasari. Człowiek ten dokonując spisu faktów z życia da Vinci’ego, zawarł przy tym wiele przejaskrawień. Wiadomo jednak, iż lata najbardziej wytężonej pracy w życiu Leonarda dzielić można na oddzielne okresy: I florencki, I mediolański, II florencki, II mediolański i rzymski.
W poszukiwaniu mecenasa
Ponad wszelką wątpliwość wiadomo, że nie pochodził z rodziny majętnej. Nie ma też wątpliwości co do tego, że przyszedł na świat w wiosce Anchiano, koło Vinci, niedaleko Florencji. Z kart sporządzonych biografii wynika, że praktykując w pracowni malarskiej nabierał doświadczenia. W wieku dwudziestu lat natomiast zasilił cech malarzy, przy czym już trzy lata wcześniej miał mecenasa, bowiem samodzielnie pracował na dworze Ludvica Sforzy. Przejściowe prace w Mediolanie i Florencji okazały się być tylko mostem na drodze do Rzymu, do którego trafił w roku 1513, gdzie odnalazł mecenat w osobie papieża Leona X. Cieszył się już wówczas dobrą reputacją. Następnie król francuski Franciszek I ściągnął go do siebie.
Twórczość malarska w dwóch okresach
Popularność zawdzięcza malarstwu. Zwłaszcza technice malarskiej zwanej sfumato. Przy czym zachwycała wielowymiarowość jego pracy. Proporcje dzieł świadczą same za siebie i widać w nich doskonała pracę matematyczną. Okres twórczości zwanym florenckim przyniósł dzieła takie jak „Pokłon Trzech Króli”, „Św. Hieronim i Zwiastowanie”, „Św. Anna Samotrzecia” i „Bitwa pod Anghiari”. Na szczególną uwagę zasługuje jego najsłynniejsze dzieło zatytułowane „Mona Lisa”. Jest to niezwykłe i wprost nieprawdopodobne studium perspektywy – mowa w końcu o czasach sprzed pół tysiąca lat. Natomiast okres najdłuższy jego twórczości został nazwany mediolański. Wyróżniamy w nim takie dzieła jak „Dama z gronostajem”, „Madonna w grocie skalnej” oraz malowidło ścienne „Ostatnie Wieczerza”, również „Św. Jan Chrzciciel”, „Bachus” i „Leda z łabędziem”.
Twórczość naukowa
Był geniuszem naukowym swych czasów. Rezultaty jego badań i odkrycia, których dokonał, są udokumentowane. Dzięki temu wiemy dobrze, że w Mediolanie podjął systematyczne studia w dziedzinie mechaniki, później optyki, systematyczne pomiary matematyczne, analizy botaniczne czy również badania nad anatomią zwierząt i ludzi. Poprowadził wówczas pracę nad traktatami, dziedziną centralną była architektura, ale i anatomia, mechanika i optyka. Natomiast okres florencki to jego zaangażowanie chociażby w kosmologię. Wykonał ogromną pracę nad licznymi wynalazkami, takimi jak śmigłowiec, spadochron, pojazd bojowy, łódź podwodna, maszyna włókiennicza, pompy, zawory, szlifierki, tokarka kołowa, walcarka oraz prasa dźwigniowa. Mowa o projektach, które jednak nie przeszły z teorii papieru do rzeczywistości praktycznej. Dzięki temu za pewne mentalnie wyprzedzał swoją epokę o całe stulecia, bijąc na głowę sposoby rozumienia świata powszechne w jego czasach. Dowiadujemy się o tym dzisiaj dzięki Francesco Melzi’emu, który dokonał rejestracji dokumentalnej. Każe to spojrzeć na Leonarda da Vinci jak na artystę o zacięciu naukowym i odkrywczym. Z całą pewnością Leonardo da Vinci był geniuszem. Pracował do ostatnich swych chwil. Umarł w zamku Cloux koło Amboise mając 67 lat.
Ciekawostki
- Zasada podążania za nauką nawet wbrew dogmatom została jego credo.
- Interesował się muzyką. Doszedł do wniosku, iż jest ona młodszą siostrą malarstwa.
- Uważał, że istota człowieka zaklęta w czeluściach jego jaźni opuszcza ciało z trudem.
- Uważał, że kluczem do doskonałej równowagi jest odpowiedni balans między takimi skrajnościami jak na przykład pewność siebie a zwątpienie.
- Studiował pisma starożytnych. Wyznawał stąd hermetyczny trójpodział istoty ludzkiej zgodnie z zasadami hermetyzmu. Ciało, dusza i duch były w jego przekonaniu składowymi człowieka.
- Wiele wskazuje na to, że podobnie jak inni artyści ciekawi świata eksperymentował również z miłością homoseksualną.
- Trzymał pędzel w lewej dłoni. Nakładał farbę grubą warstwą, następnie palcami prawej rozsmarowywał farbę.
- Lustro posłużyło mu do weryfikowania efektu malarskiego. Spoglądał w ten sposób na swoją twórczość w odwrotnej perspektywie, co dawało mu dystans i świeżość poglądu.
- Podkreślając dynamiczny charakter światła i jego „stawanie się”, w sprawie samej percepcji uwzględniał nawet wilgotność powietrza.
- Wyrażał przekonanie, iż stan ducha jest determinowany przez warstwy emocjonalne człowieka.
- Dopiero nowoczesny mikroskop wykazał, jak drobiazgowe było rzemiosło da Vinci’ego.
- Wyznawał przekonanie o nieograniczonych zdolnościach ewolucyjnych człowieka.
Cytaty
„Ci, którzy uprawiają praktykę bez pilności lub – by rzec lepiej – bez nauki, są jak żeglarze wypływający na morze statkiem bez steru i busoli, nie mając nigdy pewności, dokąd się skierują.”
„Czyż nie widzisz, jak liczne są potrawy i czynności ludzkie? Czy nie widzisz, jak rozmaite są zwierzęta, a także drzewa, zioła i kwiaty? Czy nie widzisz różnorodności okolic górzystych i równinnych, źródeł, rzek, miast, budowli publicznych i prywatnych, narzędzi potrzebnych do użytku ludzkiego, szat rozmaitych, strojów i rzemiosł?”
„Muzyka nie może być zwana inaczej niż młodszą siostrą malarstwa, zważywszy, że jest przedmiotem słuchu, zmysłu pośledniejszego niż oko… malarstwo jest doskonalsze i przewyższa muzykę, gdyż nie umiera ono bezpośrednio po swym powstaniu…”
Źródła
- „300 postaci które zmieniły historię Polski i świata”. Videograf II, Chorzów 2008
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Leonardo_da_Vinci
- https://biografia24.pl/leonardo-da-vinci/
Ciekawe artykuły
