Le Corbusier

Le Corbusier (1887-1965) był urodzonym w Szwajcarii francuskim architektem, który należał do pierwszej generacji tak zwanej Międzynarodowej Szkoły Architektury.


Kim był Le Corbusier?

Le Corbusier urodził się jako Charles-Edouard Jeanneret-Gris w Szwajcarii 6 października 1887. W 1917 r. przeprowadził się do Paryża i przyjął pseudonim Le Corbusier. W swojej architekturze konstruował budynki głównie ze stali i żelbetu oraz pracował z podstawowymi formami geometrycznymi. Malarstwo Le Corbusiera natomiast podkreślało jasne formy i struktury, które odpowiadały jego architekturze.

Geneza jego pracy zawarta jest w faktach historycznych. Oto przyszło mu żyć w czasach dwóch wielkich wojen, które spowodowały we Francji dotąd niewyobrażalne zniszczenia, w tym także upadek pewnych koncepcji na temat wizerunku nowoczesnych miast. Le Corbusier, człowiek z zaledwie wykształceniem zawodowym, występował przeciwko chociażby powszechnemu wtedy kubizmowi, nie tylko odrzucając ten nurt, ale i proponując w zamian swoje koncepcje na budowę dużej ilości mieszkań w osiedlowych skupiskach wykonanych np. z żelbetu i ze szkła, co nie mieściło się w estetyce wielu jemu współczesnych, po dziś dzień zajmując miejsce w panteonie największych tej dziedziny – jako projektant rewolucjonista. Na dowód jego życiowych innowacji wystarczy nadmienić, iż „Corbusier” nie jest jego naturalnie dziedziczonym nazwiskiem, lecz przyjętą po dziadku formą koncepcji artystycznej oraz efektem wizji samego siebie jako artysty, który potrafi „stworzyć siebie od nowa”. Bez wątpienia natomiast biografia artysty jest warta uwagi ze względu na samą jego wszechstronną postać. Pojawia się w historii z jednej strony jako wielki architekt, z drugiej jako wizjoner malarstwa, istny projektant rewolucjonista, którego wizje dotyczą współczesnego miasta.

Rozszerzona biografia Le Corbusiera

Wczesne lata

Urodzony jako Charles-Edouard Jeanneret-Gris w dniu 6 października 1887 roku, Le Corbusier był drugim synem Edouarda Jeannereta, artysty malarza, i Madame Jeannerct-Perrct, zajmującej się muzyką i nauką gry na fortepianie. Kalwinizm jego rodziny, zamiłowanie do sztuki i artystyczny entuzjazm miały ogromny wpływ na młodego Le Corbusiera.

W wieku 13 lat Le Corbusier opuścił szkołę podstawową, aby uczęszczać do Arts Décoratifs w La Chaux-de-Fonds, gdzie nauczył się sztuki emaliowania i grawerowania tarcz zegarowych, podążając w ten sposób śladami swego ojca, który takową sztukę uprawiał. Tam znalazł się pod opieką niejakiego L’Eplatteniera, którego Le Corbusier nazwał „moim panem”, a później nazwał go swoim jedynym nauczycielem. L’Eplattenier nauczał go historii sztuki, rysowania i naturalistycznej estetyki secesji. Być może to z powodu długiej nauki tego rodzajuj sztuki Corbusier wkrótce porzucił pracę w zegarmistrzostwie i kontynuował studia w dziedzinie dekoracji, zamierzając zostać malarzem. L’Eplattenier nalegał, aby jego uczeń studiował również architekturę, aranżując mu udział w powstawaniu pierwszych lokalnych projektów w tej dziedzinie.

W ten też sposób, po zaprojektowaniu pierwszego domu w 1907 roku, czyli w wieku swych 20 lat, Le Corbusier odbył podróże po Europie Środkowej i basenie Morza Śródziemnego, w tym po Italii, Wiedniu, Monachium i Paryżu. Jego podróże obejmowały praktyki u różnych architektów, przede wszystkim u racjonalisty strukturalnego Augusta Perreta, pioniera konstrukcji żelbetowych, a później u słynnego architekta Petera Behrensa, z którym Le Corbusier pracował od października 1910 r. do marca 1911 r..

Wczesna kariera

Jego wyżej wymienione wyjazdy odegrały kluczową rolę w edukacji. Dokonał wówczas trzech głównych odkryć architektonicznych. Zaobserwował (1) kontrast między dużymi zbiorowymi przestrzeniami a poszczególnymi obiektami, co okazało się być obserwacją, która stanowiła podstawę jego wizji budynków mieszkalnych; (2) zaobserwował też proporcje klasyczne poprzez architekturę renesansową; oraz (3) formy geometryczne i wykorzystanie krajobrazu jako narzędzia architektonicznego.

W 1912 roku Le Corbusier wrócił do La Chaux-de-Fonds, aby działać razem z L’Eplattenierem i otworzyć własną praktykę architektoniczną. Zaprojektował wówczas szereg willi i zaczął teoretyzować na temat wykorzystania żelbetonu jako ramy konstrukcyjnej, czyli wtedy całkowicie nowoczesnej techniki.

Le Corbusier zaczął nanosić plany budynków zaprojektowanych na podstawie wspomnianych koncepcji jako niedrogie prefabrykowane mieszkania, które pomogłyby odbudować miasta po zakończeniu I wojny światowej. Rzuty proponowanych mieszkań składały się z otwartej przestrzeni, z pominięciem umieszczania w nich słupów nośnych, uwalniając również ściany zewnętrzne i wewnętrzne od typowych ograniczeń konstrukcyjnych. Ten system projektowy stał się podstawą większości architektury Le Corbusiera w ciągu następnych 10 lat.

Przeprowadzka do Paryża

W 1917 r. Le Corbusier przeniósł się do Paryża, gdzie pracował jako architekt na konstrukcjach betonowych, w oparciu o kontrakty rządowe. Większość wysiłków poświęcił jednak na bardziej wpływową, a jednocześnie bardziej lukratywną dyscyplinę, jaką to okazało się z czasem jego malarstwo. Związane było to z faktem, iż w 1918 r. Le Corbusier spotkał kubistycznego malarza Amédée Ozenfanta, który zachęcił artystę właśnie do malowania. Te dwa spokrewnione duchy rozpoczęły okres współpracy, w którym obaj odrzucili kubizm, formę sztuki uznawaną wówczas za szczytową, jako według nich irracjonalną a na dodatek romantyczną., czyli
Mając to na uwadze, obaj opublikowali książkę „Après le cubisme” („After Cubism”, w wolnym tłumaczeniu – „Po kubiźmie”), manifest przeciwko kubizmowi, ustanawiając nowy ruch artystyczny zwany puryzmem. W 1920 roku obaj wraz z poetą Paulem Dermée założyli purystyczny dziennik „L’Esprit Nouveau” („The New Spirit”, czyli „Nowy Duch”), prawdziwie awangardowy przegląd dzieł.

To wtedy, w pierwszym numerze nowej publikacji Charles-Edouard Jeanneret przyjął pseudonim Le Corbusier, nazwisko swojego dziadka, aby odzwierciedlić swoje przekonanie, że każdy może się na nowo wymyślić. Przyjęcie innego nazwiska do reprezentowania siebie artystycznie było wówczas szczególnie modne, zwłaszcza w Paryżu, a Le Corbusier chciał stworzyć w ten sposób osobowość, która mogłaby oddzielić jego krytyczne pismo od jego pracy jako malarza i architekta.

Na stronach „L’Esprit Nouveau” trzej mężczyźni wystąpili przeciwko przeszłym ruchom artystycznym i architektonicznym, takim jak na przykład ci, którzy uprawiali wyszukaną i niestrukturalną (tj. niefunkcjonalną) dekorację, broniąc nowego stylu Le Corbusiera, określanego jako funkcjonalizm.

W 1923 r. Le Corbusier opublikował „Wersję architektury” („Toward a New Architecture”), która zebrała jego polemiczne teksty z „L’Esprit Nouveau”. W książce znajdują się tak znane deklaracje Le Corbusiera, jak choćby słynne „dom jest maszyną do życia”, czy też „prosta ulica jako droga dla mężczyzn”.

Citrohan i współczesne miasto

Zebrane artykuły Le Corbusiera zaproponowały także nową architekturę, która spełniłaby wymagania przemysłu, a zatem postulat funkcjonalizmu. Jego propozycje obejmowały także jego pierwszy plan miasta, tak zwane „Współczesne Miasto” oraz dwa typy mieszkań, które były podstawą jego architektury przez całe życie: „Maison Monol” i, co bardziej znane, „Maison Citrohan”, mianowicie projekt, który sam artysta określał także mianem „maszyny życia.”

Le Corbusier, co bardzo istotne, przewidywał budowę domów z prefabrykatów, na przykład naśladując koncepcję produkcji samochodów na linii montażowej. Jego projekt „Maison Citrohan” pokazał skkładowe takie jak występowanie w projektach filarów wspierających, które podnoszą dom nad ziemię, jak również inne rozwiązania, jak taras na dachu, otwarty plan podłogi, elewacja bez ozdób i poziome okna w paskach dla maksymalizacji naturalnego światła. We wnętrzu panował typowy kontrast przestrzenny między otwartą przestrzenią mieszkalną a sypialniami typu studio.

W dołączonym schemacie do projektu artysta zamieszczał oprócz tego zielone parki i ogrody u podnóża skupisk drapaczy chmur, pomysł, który, jak się okazało, już w najbliższych latach określał planowanie urbanistyczne współczesności. Wkrótce ideały społeczne i teorie projektowania strukturalnego Le Corbusiera stały się zatem rzeczywistością. W latach 1925–1926 zbudował miasto robotnicze z 40 domami w stylu domu „Citrohan w Pessac”, niedaleko Bordeaux. Niestety, wybrany projekt i kolory wywołały wrogość ze strony władz, które odmówiły skierowania publicznego zaopatrzenia w wodę do tego kompleksu, co z kolei sprawiło, że przez sześć lat budynki pozostały niezamieszkane.

Promienne miasto

W latach 30. XX wieku Le Corbusier przeformułował swoje teorie dotyczące urbanistyki. Chciał aby mieszkania określane były według wielkości rodziny, a nie jej pozycji ekonomicznej. Zatem jego Promieniste Miasto przyniosło ze sobą pewne kontrowersje, jak zresztą większość projektów Le Corbusiera. Opisując na przykład Sztokholm, Le Corbusier widział tylko „przerażający chaos i zasmucającą monotonię”. Marzył o „oczyszczeniu” miasta ze „spokojną i potężną architekturą”; mianowicie wykonania ze stali, szkła i żelbetu, w związku z czym wielu obserwatorów może dziś postrzegać jako formy zmieniające plener, niekoniecznie na lepsze.

Pod koniec lat trzydziestych i do końca II wojny światowej Le Corbusier był zajęty tworzeniem projektów, jak na przykład te dla miast Algier i Buenos Aires. Swoją działalność kontynuował i po II wojnie.

Zmarł 27 sierpnia 1965 we francuskim Cap Martin na atak serca.

Ciekawostki o Le Corbusierze

  • Le Corbusier fascynował współczesnych mu młodych architektów, wokół artysty gromadzili się młodzi adepci sztuki, którzy zapragnęli brać go za swój wzór.
  • W latach 20. XX wieku Le Corbusier sformułował głośne hasło lansujące jego twórczość, czyli: „słońce, przestrzeń, zieleń” – trzy wszakże elementy, które powinny jego zdaniem mieć decydujący wpływ na współczesną architekturę oraz urbanistykę w ogóle. Jak się jednak okazało, sygnowana jego nazwiskiem rewolucja modernistyczna w urbanistyce została najczęściej synonimem uniformizmu w sztuce, a nawet brzydoty miast.
  • Zaprojektował plan przebudowy Paryża – jeśli by do tego doszło, centrum stolicy Francji zajmowały by dziś wielkie bloki.
  • W swoich pracach opierał się ściśle na proporcjach, w tym również – niejako śladami Leonarda da Vinci – na niezwykle precyzyjnych proporcjach ludzkiego ciała, tak, aby każda przestrzeń w jego projektach mogła temu ściśle podlegać.
  • Sztuka architektoniczna Le Corbusiera jest w Polsce dobrze znana wszystkim, którzy kiedykolwiek przebywali na krajowych ulicach miast. Mowa oczywiście o osiedlach z wielkiej płyty, czyli gazobetonu. Natomiast faktem jest, iż wykonanie tychże budynków w warunkach socjalistycznej gospodarki centralnie planowanej odbiegało od idealistycznych założeń Le Corbusiera (na przykład jakość mieszkań z wtorku różniła się chociażby od jakości wykonania w piątek, gdy robotnicy stanem umysłu byli już znacznie bliżej soboty).

Zobacz: ACProfil.pl – dachy Bielsko-Biała, Cieszyn

Źródła

Zdjęcie pochodzi z portalu wikipedia.org. Autorem jest Joop van Bilsen / Anefo. Zdjęcie zostało wykorzystane na podstawie licencji CC0 1.0.

https://www.biography.com/artist/le-corbusier
https://en.wikipedia.org/wiki/Le_Corbusier
https://pl.wikipedia.org/wiki/Le_Corbusier
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1248673,Le-Corbusier-Dom-jest-maszyna-do-mieszkania
https://pl.wikiquote.org/wiki/Le_Corbusier
https://www.dwutygodnik.com/artykul/4603-w-strone-le-corbusiera.html

Jak oceniasz ten artykuł?

Kliknij na gwiazdki i oceń. Twoja opinia jest dla nas ważna.

Średnia głosów to 5 / 5. Oddanych głosów: 1

Brak oddanych głosów. Bądź pierwszym, który oceni artykuł!

Przykro nam, że tak oceniłeś ten artykuł.

Pomóż nam usprawnić ten artykuł. Doceniamy konstruktywną krytykę.

W jaki sposób możemy poprawić ten artykuł?

Ciekawe artykuły