Krzysztof Kamil Baczyński (1921 – 1944) był polskim poetą i żołnierzem AK. Był przedstawicielem pokolenia „Kolumbów”. Posługiwał się pseudonimem m.in. Jan Bugaj.
Krótki życiorys
Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 roku w Warszawie. Jego rodzicami byli Stanisław Baczyński, krytyk literacki, pisarz i żołnierz Legionów Polskich, matka Stefania natomiast była nauczycielką i autorką podręczników szkolnych. Od 1933 roku uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Stefana Batorego, maturę zdał w 1939 roku. Od 1937 roku był współredaktorem pisma „Strzały” oraz członkiem Komitetu Wykonawczego „Spartakus”. Od 1942 roku do 1943 był studentem polonistyki tajnego Uniwersytetu Warszawskiego, pobierał również nauki w Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Od lipca 1943 roku był sekcyjnym w II plutonie „Alek” 2. kompanii „Rudy” batalionu Zośka AK, w stopniu starszego strzelca pod ps. „Krzysztof” oraz „Zieliński”. W końcu poświęcił się poezji. Tymczasem 25 maja 1944 awansował na starszego strzelca podchorążego rezerwy piechoty. Był wówczas również kierownikiem działu poezji miesięcznika społeczno-literackiego „Droga”. Następnie przeszedł do harcerskiego batalionu „Parasol” na stanowisko zastępcy dowódcy III plutonu 3. kompanii. Posługiwał się pseudonimem „Krzyś”. Wybuch powstania warszawskiego zaskoczył go. Był wtedy w okolicy placu Teatralnego. Zginął na posterunku w Pałacu Blanka 4 sierpnia 1944 roku.
Biografia rozszerzona
Początki
Jego ojciec działał w polskim wywiadzie oraz w Polskiej Partii Socjalistycznej, będąc jednocześnie krytykiem i pisarzem, natomiast matka posiadała korzenie żydowskie – była autorką podręczników i nauczycielką. Krzysztof Kamil Baczyński był dzieckiem bardzo chorowitym, cierpiał na astmę, serce i gruźlicę. Uczył się w gimnazjum i liceum ogólnokształcącym, kończąc edukację świadectwem dojrzałości.
Czasy szkolne
Był pod znacznym wpływem literatury w ogóle, a zwłaszcza prac Gombrowicza. Pisywał wiersze pod natchnieniem języka francuskiego, francuskiej poezji i prozy. Znał się już w szkole z takimi jak Maciej Aleksy Dawidowski, Jan Bytnar czy Tadeusz Zawadzki, którzy byli w późniejszych Grupach Szturmowych Szarych Szeregów. Krzysztof Kamil Baczyński był przy tym wcześniej harcerzem. Należał też do lewicującego Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus”, jako trockista. Używał wtedy pseudonimu „Emil”. Baczyński co najmniej nie przepadał za szkołą, bywając w niej rzadko. Od 1937 był członkiem Komitetu Wykonawczego „Spartakusa”, współredagował również pismo „Strzały”, tam też zadebiutował twórczo.
Studia i praktyki
Marzył o podjęciu kariery artystycznej, co przekreślił wybuch wojny. Swoje żydowskie korzenie ukrywał, pozostając po aryjskiej stronie życia Warszawy. W roku 1942 poślubił Barbarę Drapczyńską. Podjął następnie studia na polonistyce tajnego Uniwersytetu Warszawskiego. Oprócz tego zajmował się pracami fizycznymi, jako malarz i konserwator.
Działalność w podziemiu
W polskich wojskach podziemnych był od roku 1943. Wówczas zarzucił studia, poświęcając się poezji. W swoim mieszkaniu przetrzymywał broń. Brał udział w udanych akcjach partyzanckich, na przykład w wykolejaniu pociągów z zaopatrzeniem dla okupanta. Otrzymał stopień starszego strzelca.
Powstanie Warszawskie
Krzysztof Kamil Baczyński został zabity kulą snajpera już czwartego dnia powstania. Był wybitnym poetą. Zmarł 4 sierpnia 1944 roku. Zostawił po sobie 4 tomiki poezji: „Zamknięty echem” (lato 1940), „Dwie miłości” (jesień 1940), „Wiersze wybrane” (maj 1942), „Arkusz poetycki Nr 1” (1944).
Tematyka poezji
Poezja Baczyńskiego to głos „pokolenia Kolumbów”. Zasadniczą kwestią tego rodzaju twórczości było poradzenie sobie z wojną, z jej totalnym oddziaływaniem na psychikę. Twórcy, a na ich czele Baczyński, poruszali refleksje na temat młodości i życia jako zjawiska w czasie. Charakterystyczny jest katastrofizm, który przejawia się na wielu płaszczyznach symbolizmu. Poezja jest więc próbą określenia tożsamości, również próbą ustanowienia wartości ponadczasowych, pomimo wizji apokaliptycznych. Baczyński stosował przy tym rozbudowane metafory, budując pewną nastrojowość. Nie unikał bynajmniej spraw nadziei, którą poezja winna wskazywać. Baczyński stosuje urozmaiconą wersyfikację i sylabizm. W jego twórczości pojawia się motyw arkadii, krainy szczęśliwości. Poezja Baczyńskiego to również pytania o rolę poety, natchnionego poety lub nawet budziciela sumień. Baczyński to przy tym romantyk, upatrujący sensu w nurcie romantycznym. Wykorzystuje takie elementy, jak baśń, legenda, mit, sen. Zaznacza się w jego twórczości konflikt dwóch tendencji artystycznych – liryki „czystej”, która daje pierwszeństwo swobodnej grze wyobraźni, oraz liryki zaangażowanej, zajmującej aktywną postawę wobec bieżących wydarzeń.
Poezja zaangażowana
Ważnym elementem twórczości Baczyńskiego są erotyki. Poświęcone bowiem jego pierwszej miłości, czyli żonie, Barbarze Drapaczyńskiej – jego poetyka w tym zakresie wykracza poza dotychczasowe konwencje liryki miłosnej. Ukazując portret kobiety w znacznym odrealnieniu, stającej się częścią natury, jakby w niej roztopionej, maluje wspaniały obraz miłości idealnej. Natomiast po wstąpieniu w 1943 do Harcerskich Grup Szturmowych nasila się w jego poezji tematyka walki. Obecny jest wówczas etos żołnierski, bogate rozważania o wyborze, którego trzeba dokonać, aby włączyć się do działalności zbrojnej – najdoskonalszym przykładem wykorzystania tej tematyki jest poemat „Wybór”, z jego parabolą losów i motywów, z jakimi zmagała się młodzież AK-owska.
Ciekawostki
- Poezję Baczyńskiego wykorzystywali artyści muzyki rockowej, tacy jak na przykład Budka Suflera.
- Doczekał się ekranizacji kilku filmów biograficznych, z których na uwagę zasługuje np. „Dzień Czwarty”.
- Kilka dni po Baczyńskim odeszła jego żona, która była wówczas w ciąży.
- Był nieprawdopodobnie chorowity. Astma, słabe serce i gruźlica były schorzeniami jednymi z wielu, na które cierpiał.
- Drugie imię Kamil oznaczało pamięć Baczyńskich po wcześnie zmarłej siostrze poety.
- Władze Helu na plakacie z okazji 73. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego zamieściły przez pomyłkę zamiast zdjęcia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego wizerunek Stalina.
- Fragment poematu „Szczęśliwe drogi” K. K. Baczyńskiego został wykorzystany w utworze Czesława Mozila i Meli Koteluk pt. „Pieśń o szczęściu”.
Cytaty
„I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc,
i poczułeś, jak się czai w dzwięku minut – zło.
Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką.
Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?”
„Chcę czerwień zerwać z kwiatów polnych,
Czerwienią nocy spalić krew,
Jak piersi nieba chcę być wolny,
W chmury się wbić w koronach drzew.”
Źródła
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Krzysztof_Kamil_Baczy%C5%84ski
- http://baczynski.klp.pl/ser-129.html
- http://culture.pl/pl/tworca/krzysztof-kamil-baczynski
Ciekawe artykuły
