Joel Spolsky

Joel Spolsky (właśc. Avram Joel Spolsky, ur. 1965) – amerykański programista, przedsiębiorca i autor, znany jako współtwórca wpływowych projektów programistycznych. Jego kariera obejmuje pracę w Microsoft nad Excelem, stworzenie popularnego bloga technicznego „Joel on Software”, współzałożenie firmy Fog Creek Software oraz serwisów Stack Overflow/Stack Exchange i Trello.

Wczesne lata i edukacja

Joel Spolsky urodził się w 1965 roku w rodzinie żydowskiej w Albuquerque w stanie Nowy Meksyk. Do 15. roku życia mieszkał w Albuquerque, po czym wraz z rodziną przeniósł się do Izraela. Tam uczęszczał do szkoły średniej i odbył obowiązkową służbę wojskową w brygadzie spadochronowej Sił Obronnych Izraela. Był także jednym z założycieli kibucu Hanaton w Dolnej Galilei. W 1987 roku powrócił do Stanów Zjednoczonych, aby kontynuować edukację. Początkowo studiował na University of Pennsylvania, a następnie przeniósł się na Yale University, gdzie w 1991 r. ukończył studia licencjackie z informatyki (BS summa cum laude).

Początki kariery: Microsoft, Viacom i Juno

Bezpośrednio po studiach, w 1991 r., Spolsky rozpoczął pracę w Microsoft jako menedżer programu (Program Manager) w zespole tworzącym arkusz kalkulacyjny Microsoft Excel. W ramach tej roli zaprojektował m.in. język makr Excel Basic i uczestniczył w tworzeniu strategii integracji Visual Basic for Applications (VBA) z pakietem Office. Był to okres dynamicznego rozwoju narzędzi biurowych – Microsoft wprowadzał wtedy możliwość automatyzacji zadań w aplikacjach Office, a Spolsky odegrał istotną rolę w implementacji tych funkcjonalności.

W 1995 roku Spolsky przeniósł się do Nowego Jorku, rozpoczynając pracę poza Microsoftem. Najpierw zatrudnił się w firmie Viacom, a następnie dołączył do startupu internetowego Juno Online Services. Juno było w tamtym czasie znane jako dostawca bezpłatnych usług e-mail i odgrywało ważną rolę w początkach komercyjnego Internetu lat 90. Doświadczenia zdobyte w Juno – firmie działającej na konkurencyjnym rynku usług online – ugruntowały umiejętności Spolsky’ego w zarządzaniu projektami programistycznymi i produktami konsumenckimi.

Fog Creek Software i blog „Joel on Software”

Rok 2000 okazał się przełomowy – Joel Spolsky współzałożył wtedy własną firmę programistyczną Fog Creek Software z siedzibą w Nowym Jorku. Jego partnerem biznesowym został Michael Pryor, z którym Spolsky pracował wcześniej w Juno Online Services. Początkowo Fog Creek działał jako firma konsultingowa, jednak po pęknięciu bańki dot-com (2000–2001) nastąpił spadek zapotrzebowania na usługi konsultingowe, co skłoniło firmę do skupienia się na produktach programistycznych.

W tym samym 2000 roku Spolsky uruchomił blog „Joel on Software”, który szybko stał się jednym z najpopularniejszych blogów o tworzeniu oprogramowania. Był to pionierski moment – Joel on Software uchodzi za jeden z pierwszych blogów prowadzonych przez przedsiębiorcę z branży IT. Na blogu Spolsky dzielił się praktycznymi poradami na temat programowania, zarządzania zespołami deweloperskimi i projektowania interfejsów użytkownika. Jego przystępny styl i wnikliwość zyskały mu rzesze czytelników na całym świecie. Do klasyki przeszły publikacje Spolsky’ego na temat procesu tworzenia oprogramowania, takie jak np. „The Joel Test” – prosta 12-punktowa lista kontrolna oceniająca jakość praktyk programistycznych w zespole.

Fog Creek Software zasłynęło z tworzenia przyjaznych narzędzi dla programistów. Jednym z pierwszych produktów firmy był wydany w 2001 r. FogBugz – webowy system śledzenia błędów i zarządzania projektami, ceniony za prostotę obsługi. Innym wczesnym produktem był CityDesk – narzędzie do zarządzania treścią na strony WWW, którego pierwsza wersja ukazała się w 2001 r.. Fog Creek eksperymentował też z unikalnymi inicjatywami – w 2005 r. zespół letnich stażystów pod kierunkiem Spolsky’ego stworzył w zaledwie 12 tygodni działający prototyp usługi zdalnej pomocy technicznej nazwanej Project Aardvark. Rezultatem projektu stał się Fog Creek Copilot, uruchomiony 8 sierpnia 2005 r., umożliwiający zdalne kontrolowanie pulpitu – co udokumentowano w filmie „Aardvark’d: 12 Weeks with Geeks”, którego Spolsky był współproducentem. Tego typu inicjatywy umocniły reputację Fog Creek jako firmy innowacyjnej, dbającej o rozwój młodych talentów i eksperymentującej z nowymi pomysłami.

Powstanie Stack Overflow i sieć Stack Exchange

Na początku 2008 roku Joel Spolsky zaangażował się w rozwiązanie problemu, z którym borykało się wielu programistów – braku łatwo dostępnej, wiarygodnej wiedzy na forach internetowych. W tamtym czasie uzyskanie odpowiedzi na pytania programistyczne bywało frustrujące: informacje często skryte były za płatnymi murami serwisów takich jak Experts-Exchange lub pogrzebane w wątkach przestarzałych forów. Spolsky połączył siły z innym znanym blogerem-deweloperem, Jeffem Atwoodem, i wspólnie we wrześniu 2008 r. uruchomili serwis Stack Overflow – otwartą platformę pytań i odpowiedzi dla programistów. Celem twórców było zbudowanie lepszej, darmowej alternatywy dla istniejących forów Q&A, zaprojektowanej z myślą o wygodzie programistów. W Stack Overflow wprowadzono innowacyjne mechanizmy społecznościowe: możliwość głosowania na odpowiedzi (aby najlepsze były najwyżej), system reputacji i odznak dla użytkowników, czy wspólną edycję pytań/odpowiedzi na wzór wiki. Wszystko to miało służyć stworzeniu zaufanej bazy praktycznej wiedzy programistycznej.

Platforma szybko odniosła sukces – tysiące programistów zaczęło dzielić się wiedzą, sprawiając, że Stack Overflow stał się największym i najbardziej zaufanym repozytorium wiedzy programistycznej w Internecie. Sukces zachęcił twórców do rozszerzenia formuły na inne obszary IT: uruchomiono pokrewne serwisy Server Fault (dla administratorów systemów) i Super User (dla entuzjastów komputerów). W 2010 roku Spolsky i Atwood powołali platformę Stack Exchange, umożliwiającą społeczności zakładanie kolejnych serwisów Q&A na dowolne tematy – od administracji serwerami po fotografię czy gotowanie. W ciągu kilku lat sieć Stack Exchange urosła do setek społeczności – choć Stack Overflow pozostał największym z nich, stanowiąc centrum tego ekosystemu.

Joel Spolsky pełnił funkcję CEO firmy zarządzającej Stack Overflow/Stack Exchange (Stack Exchange, Inc.) i nadzorował jej rozwój przez ponad dekadę. Pod jego kierownictwem przedsięwzięcie przyciągnęło inwestorów (m.in. w 2010 r. pozyskano 6 mln USD finansowania venture capital) i rozwinęło komercyjne usługi, takie jak Stack Overflow Careers/Talent (później Stack Overflow Jobs) oraz Stack Overflow for Teams – prywatne instancje Q&A dla firm. W październiku 2019 Spolsky ustąpił ze stanowiska CEO, przekazując stery Prashanthowi Chandrasekarowi, ale pozostał przewodniczącym rady dyrektorów. Kulminacją sukcesu firmy była jej sprzedaż w czerwcu 2021 r. – cała sieć Stack Overflow wraz z Stack Exchange została przejęta przez koncern Prosus za kwotę 1,8 mld USD. Wraz z tym wydarzeniem Spolsky ogłosił swoje odejście z funkcji przewodniczącego, zamykając ważny rozdział swojej kariery.

Trello – geneza i rozwój projektu

Jednym z najbardziej znanych dokonań Joela Spolsky’ego jest stworzenie aplikacji Trello – popularnego narzędzia do zarządzania projektami w formie wirtualnej tablicy (metodologia kanban). Projekt ten narodził się wewnątrz Fog Creek Software około dziesięć lat po założeniu firmy. W 2010 r., świętując dekadę istnienia Fog Creek, Spolsky zastanawiał się, jak utrzymać wysoki poziom zaangażowania pracowników na kolejne lata. Wpadł na pomysł wydzielenia kilku małych, autonomicznych zespołów deweloperskich, złożonych z 2–4 osób, które miały eksperymentować z nowymi produktami w duchu lean startup (szybkie iteracje, częste publikacje, dopasowanie do potrzeb użytkowników). Jedna z tych małych grup w Fog Creek zaczęła pracę nad uprośczeniem sposobu śledzenia, nad czym pracują poszczególni ludzie w firmie – problemem, z którym Spolsky jako menedżer sam się zmagał. Początkowa koncepcja nazywała się „Five Things” (Pięć Rzeczy) i zakładała, że każdy pracownik ma listę maksymalnie 5 zadań – dwóch w toku i trzech „w kolejce” – co miało zapobiegać rozpraszaniu się na zbyt wiele obowiązków. Choć ten pomysł okazał się zbyt sztywny, doprowadził zespół do innego rozwiązania, które wkrótce przemianowano na Trello.

Rozwojem nowego narzędzia zajmował się początkowo czteroosobowy zespół programistów (wsparty przez stażystów), który szybko zaczął używać prototypu wewnętrznie (tzw. dogfooding) już gdy aplikacja miała jedynie ~700 linii kodu. Prostota i użyteczność projektu były uderzające – jeszcze przed końcem lata 2011 stało się jasne, że Fog Creek ma w rękach potencjalny hit: niezwykle prosty, intuicyjny sposób współpracy zespołowej online.

We wrześniu 2011 r. Joel Spolsky publicznie zaprezentował Trello na scenie konferencji TechCrunch Disrupt w San Francisco – aplikacja zadebiutowała tam oficjalnie, zdobywając uznanie uczestników wydarzenia i pierwszych użytkowników. Od samego początku Trello wyróżniało się wizualnym podejściem do organizacji zadań: opierało się na metaforze tablicy, list zadań i kart, które można przypinać, przesuwać między listami i przypisywać członkom zespołu. Interfejs był przejrzysty i niemal bezobsługowy, co zachęcało do rzeczywistego używania narzędzia (co nie zawsze udawało się tradycyjnym, bardziej złożonym systemom zarządzania projektami). Dzięki temu Trello trafiało nie tylko do programistów, ale do “cywilnych” użytkowników szukających łatwego sposobu organizacji pracy – od grup uczniów i rodzin planujących wakacje, po zespoły marketingowe czy organizacje non-profit. Ta szeroka atrakcyjność była świadomym celem twórców: Spolsky chciał uniknąć ograniczenia się wyłącznie do niszy deweloperskiej i stworzyć produkt przydatny dla wszystkich.

W ciągu pierwszych kilku lat rozwój Trello nabrał tempa. Aplikacja była dostępna w przeglądarce oraz na urządzenia mobilne – pojawiły się oficjalne aplikacje na iPhone’a i iPada (2011), wkrótce także na Androida (2012) oraz nawet na platformy takie jak Kindle Fire i Android Wear. Rosła również baza użytkowników: do połowy 2014 r. zarejestrowano ponad 4,6 miliona użytkowników korzystających z Trello. Co ważne, początkowo narzędzie było całkowicie bezpłatne dla użytkowników – Fog Creek subsydiował koszty rozwoju Trello z przychodów innych produktów. Spolsky i jego zespół koncentrowali się najpierw na zbudowaniu dużej i lojalnej bazy użytkowników, odkładając monetyzację na później. Dopiero w 2013 r. wprowadzono opcjonalny płatny plan Trello Business Class, oferujący dodatkowe funkcje administracyjne dla firm. Ten model freemium pozwolił utrzymać ogromną większość funkcjonalności za darmo, a jednocześnie zacząć generować pierwsze przychody.

Popularność Trello nie umknęła uwadze inwestorów. Choć Fog Creek Software było dochodowe i mogło sobie pozwolić na finansowanie Trello ze środków własnych, Spolsky dostrzegł szansę na szybszy rozwój projektu dzięki zewnętrznemu kapitałowi. W połowie 2014 roku zdecydowano się wydzielić Trello jako osobną spółkę – Trello, Inc. – i pozyskać inwestorów zewnętrznych. Fog Creek dokonał formalnego spin-offu produktu w lipcu 2014, a nowa firma Trello, Inc. otrzymała rundę finansowania w wysokości 10,3 mln USD od funduszy venture capital Index Ventures i Spark Capital. Prezesem (CEO) nowo powstałej spółki został Michael Pryor – współzałożyciel Fog Creek – podczas gdy Joel Spolsky objął rolę członka zarządu, skupiając się jednocześnie na prowadzeniu Stack Overflow.

W kolejnych latach Trello umacniało swoją pozycję na rynku narzędzi do współpracy. Projekt rozwijał się dynamicznie: do 2017 r. liczba zarejestrowanych użytkowników wzrosła do ponad 19 milionów. Z Trello korzystali już wszyscy – od rodzin planujących wakacje, po pracowników największych korporacji, takich jak Google czy National Geographic, a nawet organizacje międzynarodowe pokroju ONZ czy Czerwonego Krzyża. Trello stało się synonimem prostego w obsłudze, elastycznego narzędzia do zarządzania dowolnymi projektami – tak w biznesie, jak i życiu codziennym. Sam Spolsky przyznał, że zespół tworzący Trello celowo projektował je tak, by przypominało cyfrową wersję karteczek samoprzylepnych na tablicy, co miało umożliwić ludziom natychmiastowe zrozumienie zasad działania aplikacji i szybkie wdrożenie się w pracę z nią. Ten cel udało się osiągnąć – Trello wprowadziło nowe standardy użyteczności wśród aplikacji do zarządzania zadaniami, wpisując się w szerszy trend przechodzenia zespołów na narzędzia do współpracy online w czasie rzeczywistym.

Na początku 2017 roku nastąpił kolejny ważny etap w historii Trello i kariery Spolsky’ego: 9 stycznia 2017 ogłoszono, że Atlassian przejmuje Trello za sumę 425 mln USD. Atlassian – gigant znany z oprogramowania dla zespołów (takiego jak Jira, Confluence czy Bitbucket) – dostrzegł w Trello uzupełnienie swojego portfolio narzędzi do pracy grupowej. Transakcja została sfinalizowana w krótkim czasie, a Trello, Inc. stało się częścią rodziny Atlassian, zachowując jednak swój odrębny brand i produkt działający niezależnie. Dla Joela Spolsky’ego przejęcie Trello oznaczało ukoronowanie sukcesu projektu, który narodził się w jego firmie jako eksperyment. Wraz ze sprzedażą Trello, Spolsky ogłosił, że Trello osiągnęło skalę, o jakiej marzyli – miliony użytkowników na całym świecie – a teraz, pod skrzydłami większej organizacji, będzie mogło rozwijać się jeszcze szybciej. Sam Joel, mając już w Atlassian rolę doradczą, mógł skierować swoją energię na inne przedsięwzięcia.

Jeśli chodzi o polski rynek to mamy wiele aplikacji, które ułatwiają codzienną pracę. Na naszym rodzimym rynku istnieje chociażby niejedna aplikacja do rezerwacji terminów, która może ułatwić pracę przedsiębiorcom.

Dalsza działalność i znaczenie dokonań

Po przejęciu Trello Joel Spolsky kontynuował działalność w branży technologicznej, choć w nieco innej roli. W grudniu 2016 r., jeszcze przed sprzedażą Trello, ogłosił przekazanie sterów Fog Creek Software nowemu CEO – został nim znany bloger i działacz technologiczny Anil Dash. Spolsky pozostał wówczas przewodniczącym rady nadzorczej Fog Creek, jednocześnie pełniąc funkcję CEO Stack Overflow. W 2018 r. Fog Creek Software dokonała rebrandingu – zmieniła nazwę na Glitch, Inc., koncentrując się na nowym produkcie Glitch (platformie do tworzenia aplikacji webowych). Joel Spolsky udzielał się jako członek zarządu Glitch, wspierając firmę swoim doświadczeniem. Ostatecznie w maju 2022 r., gdy Glitch została przejęta przez firmę Fastly, Spolsky ogłosił swoje odejście z funkcji przewodniczącego także i w tej spółce.

Patrząc całościowo, dorobek Joela Spolsky’ego wywarł istotny wpływ na społeczność programistów oraz rozwój narzędzi do pracy zespołowej. Jego blog „Joel on Software” inspirował całe pokolenie inżynierów oprogramowania, popularyzując dobre praktyki i szczere opowieści o realiach branży. Fog Creek Software pokazało, jak mała, niezależna firma może tworzyć produkty konkurujące z ofertą znacznie większych graczy, jednocześnie dbając o kulturę pracy nastawioną na innowacje i komfort programistów (prywatne biura, elastyczne warunki pracy itp., co Spolsky często podkreślał). Stack Overflow zrewolucjonizował sposób, w jaki programiści rozwiązują problemy – od momentu jego powstania w 2008 roku stał się pierwszym miejscem, do którego miliony sięgają po odpowiedzi, praktycznie zastępując tradycyjne podręczniki czy listy dyskusyjne. Natomiast Trello, zrodzone z potrzeby ulepszenia wewnętrznej organizacji pracy, rozpowszechniło podejście kanban na masową skalę, upraszczając zarządzanie projektami dla użytkowników na całym świecie.

Joel Spolsky jest często cytowany jako przykład przedsiębiorcy, który z powodzeniem łączy kompetencje techniczne, wizję produktu i umiejętność budowania społeczności. Jego projekty – od FogBugz, poprzez Stack Overflow, po Trello – rozwiązywały konkretne problemy w elegancki, użyteczny sposób, zyskując wiernych odbiorców. Co więcej, Spolsky chętnie dzielił się wiedzą: jest autorem książek i licznych artykułów, a także mentorem dla wielu młodych firm z branży software. Jego życiorys odzwierciedla ewolucję branży technologicznej od lat 90. do współczesności – od oprogramowania desktopowego, przez aplikacje webowe dla społeczności, po narzędzia chmurowe do pracy grupowej. Dzięki temu Joel Spolsky zapisał się trwale na kartach historii technologii jako jeden z ważnych innowatorów i liderów społeczności developerskiej początku XXI wieku.

Źródła

Źródła: Spolsky J., Joel on Software (blog osobisty); Spolsky J., wpisy na blogu Joel on Software i Atlassian; Wikipedia (ang.): biografia Joela Spolsky’ego, Fog Creek/Glitch, Stack Overflow, Trello; TechCrunch; materiały prasowe Atlassian.

Zdjęcie: wikimedia.org, autorstwa Katie Chan – Praca własna, CC BY-SA 4.0