Aleksander Kamiński

Aleksander Kamiński (1903 – 1978) był polskim pedagogiem, profesorem nauk humanistycznych, współtwórcą metodyki harcerskiej, był także instruktorem – harcmistrzem. Działał w AK, również jako ideowy przywódca Szarych Szeregów. Był przewodniczącym Prezydium Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Polskiego.

Krótki życiorys Aleksandra Kamińskiego

Aleksander Kamiński urodził się w roku 1903 w Warszawie. Dzieciństwo spędził w Kijowie, następnie mieszkał w Rostowie i Humaniu, gdzie chodził do szkoły średniej. W roku 1921 Kamiński z rodziną wrócił do Polski niepodległej. W Warszawie zdał maturę i rozpoczął studia historyczne na UW. Studia ukończył i rozpoczął pracę nauczyciela historii. Okres międzywojenny oznaczał dla Kamińskiego niezwykle czynny udział w organizacjach harcerskich. Był m.in. komendantem Hufca Pruszkowskiego, czy wreszcie Chorągwi Mazowieckiej ZHP. Okres II wojny światowej spędził w Warszawie, pracując w domu dziecka, ale i zasilając skład Głównej Kwatery Szarych Szeregów. Był naczelnym pisma „Biuletyn Informacyjny”. Do 1944 roku pełnił funkcję szefa BiP Komendy Okręgu Warszawa AK. Był również twórcą Organizacji Małego Sabotażu Wawer. Po powstaniu warszawskim został podporucznikiem rezerwy WP i nie angażował się już w działalność państwa podziemnego. Po II wojnie światowej Kamiński w związku z podporządkowaniem harcerstwa PZPR wybrał prace naukową na Uniwersytecie Łódzkim, w katedrze pedagogiki. Doktoryzował się w 1946 roku. W czasie odwilży roku 1956 powrócił do struktur harcerstwa. Dwa lata później odzyskał również etat na uczelni, zostając kierownikiem Katedry Pedagogiki Społecznej. W 1969 roku otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Pod koniec życia Kamiński zamieszkał w Warszawie, gdzie zmarł w 1978 roku.

Biografia rozszerzona Aleksandra Kamińskiego

Młodość

Aleksander Kamiński przyszedł na świat w Warszawie. Mieszkał później w Kijowie, Rostowie i Humaniu. Ze względu na problemy finansowe rodziny, bardzo wcześnie podjął pracę gońca w banku, a oprócz tego był w drużynie skautów. W Humaniu chodził do gimnazjum, ale kończył szkołę w Warszawie, dokąd rodzina wróciła. Mógł zatem również w Warszawie podjąć studia historyczne, zostając w efekcie magistrem. Już wtedy był wychowawcą i kierownikiem bursy.

Międzywojnie

W okresie międzywojennym działał w ZHP, osiągając stanowisko podharcmistrza, następnie harcmistrza, drużynowego i wreszcie komendanta hufca Pruszkowskiego. Wówczas to publikował swoje teksty w piśmie „Echo Pruszkowskie”. Został wkrótce również komendantem Chorągwi Mazowieckiej ZHP. Wraz z początkiem lat trzydziestych został kierownikiem referatu w Głównej Kwaterze Harcerzy, ze specjalnością dotyczącą mniejszości narodowych, jak choćby żydowskich.

Był twórcą metodyki zuchowej, a jednocześnie autorem książki z 1932 roku „Antek Cwaniak”, gdzie wyłożył metodykę – podobnie w utworze „Książka wodza zuchów” i „Krąg rady” z roku 1935. Był od 1933 roku instruktorem Szkoły Instruktorów Zuchowych na terenie Śląska Cieszyńskiego. Aż do wybuchu wojny był instruktorem Ośrodka Harcerskiego pod miejscowością Skoczów. Został końcu kierownikiem Wydziału Kształcenia Starszyzny Harcerskiej w Głównej Kwaterze ZHP. Brał udział w zlotach instruktorów zuchowych w Wielkiej Brytanii, na Węgrzech i Holandii.

II wojna światowa

Po wybuchu wojny rozpoczął działania w Komendzie Pogotowia Harcerzy, natomiast po kapitulacji stolicy i przegranej został kierownikiem prowizorycznego domu dziecka dla dzieci osieroconych z Warszawy i okolic. Następnie działał w podziemiu jako członek dowodzący Szarych Szeregów. Dzięki niemu rozpoczął działalność „Biuletyn Informacyjny”, który był ramieniem prasowym AK i pismem najważniejszym w okupowanej Polsce. Tam też publikował.

Pod pseudonimem „Faktor” szefował Komendzie Okręgu Warszawa w ramach Związku Walki Zbrojnej. Tam współtworzył komórkę „Sztuka”, dzięki czemu mogło mieć miejsce podziemne życie artystyczne. Szefem BiP Komendy Okręgu Warszawa AK pozostawał do czerwca 1944. Działał także w kontrwywiadzie ZWZ – AK.

Był komendantem głównym Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. W tym czasie pojawił się jego artykuł zatytułowany „Mały sabotaż”. Upowszechnił dzięki temu symbol polski walczącej oraz zwycięstwa (V). Zajmował się akcjami kolportowania ulotek, patronował akcjom megafonowym oraz gazowania kin, czy wybijania witryn sklepowych, w których znajdowały się symbole okupacyjne. Wreszcie napisał swoje „Kamienie na szaniec”, która to książka pierwszy raz ukazała się już w 1943 roku. Aleksander Kamiński był również autorem „Wielkiej Gry”, jednak wydanie zostało zawieszone ze względu na ujawnienie w książce metod walki konspiracyjnej. Inaczej było z jego podręcznikiem dla kierowników oddziałów walczących w podziemiu. Niestety znalazł się na celowniku krytyki podziemia, jako sympatyk idei socjalistycznych oraz mniejszości żydowskiej.

Podczas powstania warszawskiego nadal udzielał się jako naczelny „Biuletynu Informacyjnego”, któremu przewodził do ostatnich chwil. Wraz z upadkiem powstania działalność w podziemiu jednak zawiesił.

Okres powojenny

Od maja 1945 do 1950 był asystentem przy katedrach Uniwersytetu Łódzkiego, a ściślej pedagogiki społecznej i pedagogiki ogólnej. W 1947 roku został doktorem filozofii w ramach rozprawy „Metoda harcerska w wychowaniu i nauczaniu szkolnym”.

Nadal działał czynnie w ZHP, jako członek chociażby Komisji Ideologicznej. Wkrótce został powołany do członkostwa w Tymczasowej Naczelnej Radzie Harcerskiej, a tego samego 1946 roku został II Wiceprzewodniczącym ZHP. Natomiast kolejne lata – do końca ’40 – przyniosły pozbawienie go wyższych stanowisk z powodów ideologicznych. Jego prace i książki tak samo zostały wycofane z obiegu. Kamińskim zainteresowało się UB.

Odwilż roku 1956 przyniosła mu nowe nadzieje, rozpoczęły się nawet szersze dyskusje nad celami ZHP. W końcu doszło do reaktywowania ZHP, a Kamiński został przewodniczącym Naczelnej Rady Harcerskiej. Na tym stanowisku Aleksander Kamiński nie utrzymał się, bowiem funkcjonował niespełna półtora roku. Ustąpił, bowiem naciski wywierała PZPR, a to by podporządkować sobie całkowicie harcerstwo. W związku z tym powrócił do pracy na Uniwersytecie Łódzkim, kierując Katedrą Pedagogiki Społecznej. W 1958 był natomiast członkiem Komitetu FJN (Frontu Jedności Narodowej). Na podstawie pracy „Prehistoria polskich związków młodzieży” przyjął habilitację, a w marcu 1969 uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego. Działał wówczas czynnie w Komitecie Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych Polskiej Akademii Nauk, ale i był aktywny w łonie Związku Nauczycielstwa Polskiego, czy też Polskiego Związku Higieny Psychicznej. Przeszedł na emeryturę w 1972. Mieszkał w Warszawie. Zmarł 15 marca 1978 roku. Spoczął na Powązkach, w krypcie bohaterów „Kamieni na szaniec”.

Ciekawostki o Aleksandrze Kamińskim

• Spoczął więc obok Zośki, Alka i Rudego, tak mu bliskich bohaterów książki „Kamienie na szaniec”.
• 5 maja 1991, otrzymał tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata, który przyznał mu Instytut Jad Waszem. Nagrodę tą otrzymał za pomoc udzieloną w czasie okupacji członkom organizacji harcerzy żydowskich i żydowskiego ruchu oporu.
• 22 lutego 2008 Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Aleksandra Kamińskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
• Uchwałą z 9 stycznia 2003 Sejm RP zdecydował o ustanowieniu roku 2003 rokiem Aleksandra Kamińskiego.
• 24 września 2005 odsłonięto pierwszy w Polsce pomnik hm. Aleksandra Kamińskiego w Parku Staromiejskim w Łodzi. Jego popiersie znajduje się również w Łazienkach Królewskich w Warszawie.
• W 2014 jego imię nosiło 15 szkół oraz 27 szczepów, drużyn i hufców harcerskich.
• Otrzymał sześć wyższych odznaczeń państwowych, w tym Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami.

Cytaty Aleksandra Kamińskiego

„Być wychowawcą – znaczy: dawać, służyć, pomagać, inspirować (…).”

„Dużo marzę. I znów o Niej, o tej Białej, Ukochanej Najjaśniejszej Polsce. Pamiętam, jak przed laty myślałem o Tobie. Byłaś mi Ideałem, Prawdą, Sprawiedliwością. Pamiętam, jak łzy szczęścia kapały mi z oczu, gdyś wstała z grobu… Marzyłem o Tobie! Bo nie dość jest myśleć i chcieć o Polsce i dla Polski. Trzeba samemu reprezentować Polskę!”

„Harcerstwo jest organizacją nastawioną nie na „żądanie” od społeczeństwa, ale na „dawanie” społeczeństwu, służenie mu.”

Źródła

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Kami%C5%84ski
• „Literatura Polska”. PWN Warszawa, 1985
• https://sprawiedliwi.org.pl/pl/historie-pomocy/historia-aleksandra-kaminskiego