Władysław Jagiełło

Władysław II Jagiełło (1352 – 1434) był królem Polski w latach 1386 – 1434. Czterokrotnie żonaty, był m.in. mężem Jadwigi Andegaweńskiej. Założył dynastię Jagiellonów. Był również w latach 1377 – 1381 i 1382 – 1401 wielkim księciem litewskim.

Krótki życiorys Władysława Jagiełły

W 1377 roku objął po śmierci ojca tron wielkoksiążęcy w Wilnie. Skutecznie odsunął od władzy swojego stryja, współksięcia Kiejstuta. Doprowadził w roku 1385 do zawarcia polsko – litewskiej unii w Krewie, co poskutkowało chrystianizacją Litwy oraz poślubieniem królowej Polski Jadwigi. W efekcie dało mu to polską koronę. Był od roku 1401 zwierzchnikiem księcia litewskiego Witolda. Był tym, który poprowadził zastępy polsko – litewsko – ruskie przeciwko Krzyżakom, odnosząc spore sukcesy, bowiem zatrzymał ekspancje Zakonu na wschód, wprawiając jego organizm państwowy w stan kryzysu. Był neofitą wiernym katolicyzmowi, jednak z przychylnym stosunkiem do husytów czeskich. Tym nie mniej nie przyjął korony czeskiej z obawy o nadszarpnięcie wiezerunku wiernego katolika. Wykazywał się wieloma talentami, mimo że był niepiśmienny. Odnowił Uniwersytet Jagielloński. Nie cieszył się sympatią współczesnych mu kronikarzy, którzy jednak byli w stanie złożyć hołd prawdzie, mówiąc, że był człowiekiem wprawdzie prostym, ale politycznie bardzo sprawnym. Zmarł w 1434 roku, zsotawiając po sobie jednego potomka – Władysława.

Biografia rozszerzona Władysława Jagiełły

Jogail

Książe litewski Jagiełło, jako syn księcia Olgierda i księżniczki twerskiej Juliany, przyjął na chrzcie imię Władysław. Jego korzenie dotyczyły rodu Giedyminowiczów, czyli tych, od których pochodzi dynastia Jagiellonów. „Jagiełło” jest spolonizowaną wersją litewskiego „Jogail”, oznaczającego w tłumaczeniu tyle co „mężniejszy”, czy tez „bardziej sposobny”. Dla nas dzisiaj może to mieć znaczenie symboliczne, może być bowiem świadectwem tego, iż Jagiełło wykazywał się szczególnymi talentami, zarówno od strony umysłu, jak i charakteru. Za pewne wyróżnił go też jego ojciec, który wybrał go następcą jeszcze za życia.

Chrzest

Wiosną 1377 roku jako wielki książę Litwy objął Jagiełło samodzielne rządy, natomiast kraj na czele którego stanął, był wówczas największy w Europie – od Wołgi i oki na wschodzie, poprzez Podlasie, od Bałtyku po stepy czarnomorskie. Dawało to powierzchnię około 900 000 km2, oraz dwa miliony podwładnych mieszkających w granicach państwa. Jako ostatni pogański władca Europy dobrze wiedział, że musi się schrystianizować by uniknąć oskarżeń oraz najazdów, chociażby Krzyżaków, którzy nawracali ogniem i mieczem. Miał do wyboru wówczas dwa warianty chrystianizacji, mianowicie obrządek prawosławny lub też łaciński. Możliwość przyjęcia prawosławia dawała w perspektywie alians z Moskwą, to jednak niosło zagrożenie związane z wchłonięciem szlachty litewskiej przez ruską; gdy tymczasem chrzest za pośrednictwem Polski otwierało małżeństwo z Jadwigą, dając mu koronę polską – podnosiło prestiż jako taki księcia litewskiego, ale nie tylko, bowiem podnosiło rangę szlachty litewskiej wobec ruskiej. Rzeczą nie mniej ważną był fakt, że o związek taki zabiegała również strona polska. Zatem szły w ślad za wariantem łacińskim dwa ważne atuty, jeden to zabezpieczenie granic zachodnich, drugi zaś to zniesienie najazdów litewskich na tereny wschodniej Polski. Ale nie tylko, ponieważ była to też szansa by odzyskać Ruś Halicką, którą opanowali Węgrzy za czasów Ludwika. Wreszcie była to szansa dla Kośioła polskiego, dla którego otwierały się w ten sposób nowe możliwości ekspancji jego struktur organizacyjnych, również wzrostu poprzez to jego prestiż. Zyski handlowe należały tu nie do czynników wtórnych, a pierwszorzędnych, bowiem taki obrót spraw dawał rozkwit wymiany handlowej między Koroną a Litwą.

Rozwiązania polityczne

Zawarta została unia w Krewie, natomiast lubelski zjazd szlachty doprowadził do elekcji Jagiełły na króla Polski, co wydarzyło się 2 lutego 1386 roku. W związku z tym w gronie swej rodziny i współpracowników Jagiełło przyjął chrzest. Przyjęcie przez niego imienia Władysław było ukłonem w stosunku do ojca chrzestnego, którym został Władysław opolski, ale było też nawiązaniem do Władysława Łokietka – tego, który zjednoczył ziemie polskie po rozbiciu dzielnicowym. Następnie miała miejsce koronacja i ślub z Jadwigą, co odbyło się w katedrze krakowskiej.

Trud kompromisów

Zgodnie z postanowieniami unii krewskiej, Jagiełło miał przyłączyć Litwę do Polski. I w tym momencie pojawił się punkt sporny, bowiem strona polska rozumiała to jako wcielenie ziem litewskich do ziem polskich, gdy tymczasem elita litewska ani myślała o takim spojrzeniu na sprawę – by podporządkować się panom polskim nie było według niej mowy. Odrębności państwowej Litwy patronował chociażby książę Witold, czyli brat stryjeczny Władysława Jagiełły. W tym celu nawet posunął się do pewnych umów z Krzyżakami, które zostały kartą przetargową w negocjacjach. Kompromis jednak wypracowano, narzędziem takim była unia wileńsko – radomska przeprowadzona pod patronatem Władysława Jagiełły w roku 1401. Wówczas to padło postanowienie zachowania przez Litwę odrębności państwowo – prawnej, natomiast sam Władysław miał być zwierzchnikiem księcia litewskiego. Rzecz jasna tendencje separatystyczne na Litwie nie wygasły, zostały jednak poważnie złagodzone. Inną kwestią była unia polsko – litewska pod względem jedności państwowo – prawnej, zrodziła się w związku z powyższym potrzeba ujednolicenia administracyjnego, lub przynajmniej zbliżenia ustrojów obu państw tak, aby były wobec siebie jak najbardziej kompatybilne. W tym celu odbyła się unia w Horodle w 1413 roku. Potwierdziła ona odrębnośc Litwy w postaci każdorazowego wybierania przez szlachtę litewską księcia litewskiego, natomiast pod warunkiem udziału w tym procesie również polskich panów. Była też mowa o wspólnych zjazdach, mających na celu ustalanie wspólnych priorytetów. Dzięki właśnie temu na półtora wieku uregulowano wspólne stosunki wzajemne.

Zakon, husyci i spadek

W 1410 roku miało miejsce zwycięstwo pod Grunwaldem, które niebagatelnie wpłynęło na stosunki polsko – litewskie. Był to swoisty sprawdzian stosunków dwustronnych. Jagiełło ujawnił się jako znakomity wódz zastępów polsko – litewsko – ruskich. Wprawdzie skromne były korzyści, ale Zakon sotał znacznie osłabiony, a jego ekspansja zahamowana.

Lata dwudzieste XV wieku otworzyły dla Jagiełły możliwość sukcesji na tron czeski. Decydująca była wówczas bowiem takowa propozycja husytów czeskich. Jakkolwiek Jagiełło był nastawiony do husytów pozytywnie, to musiał zarzucić pomysł ze względu na ewentualne oskarżenia o wspieranie wrogów Kościoła.

Bolączką Jagiełły był brak męskiego potomka, którego nie dała mu żadna z trzech żon (następujących po sobie, rzecz jasna). Dopiero Zofia Holszańska dała mu potomka, czyli czwarta żona z kolei. Syn otrzymał również imię Władysław, ale nie obyło się bez przywilejów dla szlachty w związku z jego sukcesją, stąd też przywileje jedleńsko – krakowskie z lat 1430 – 1433. Władysłąw Jagiełło zmarł 1 czerwca 1434 roku w Gródku na Rusi.

Ciekawostki o Władysławie Jagiełło

• Jagiełło był niepiśmienny, lecz według źródeł niezwykle sprawny intelektualnie oraz doceniający wykształcenie.
• Miał 70 lat gdy wyszedł za Zofię Holszańską, z którą miał potomka Władysława.
• Jego państwo liczące 900 000 km2, największe w ówczesnej Europie, miało zaledwie 2 mln. mieszkańców.
• Źródła sporządzone przez Jana Długosza nie były mu szczególnie przychylne,, lecz dość obiektywne. Zwróćmy uwagę na frakment kronicki: „Wzrostu był miernego, twarzy ściągłej, chudej, u brody nieco zwężonej. Głowę miał małą, prawie całkiem łysą, oczy czarne i małe, niestatecznego wejrzenia i ciągle biegające. Uszy duże, głos gruby, mowę prędką, kibić kształtną, lecz szczupłą, szyję długą”.
• Jagiełło ubierał się skromnie jak na monarchę – jego zwykłym strojem był barani kożuch pokryty suknem.
• Przyczyną jego śmierci było zapalenie płuc, którego się nabawił, słuchając nocami śpiewu słowików.

Cytaty Władysława Jagiełły

„Mieczów ci u nas dostatek, ale i te przyjmuję jako wróżbę zwycięstwa, którą mi sam Bóg przez wasze ręce zsyła. A pole bitwy On także wyznaczy. Do którego sprawiedliwości ninie się odwołuję, skargę na moją krzywdę i waszą nieprawość a pychę zanosząc – amen.”

Źródła

• Zdjęcie
  • Wisielec.97
• Treść
  • „300 postaci które zmieniły historię Polski i świata”. Videograf II, Chorzów 2008
  • https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o
  • „Poczet królów i książąt polskich Jana Matejki”. J. Krzyżaniakowa, J. Ochmański, Wrocław 1991