Fiodor Dostojewski

Fiodor Dostojewski (1821 – 1881) był pisarzem rosyjskim i myślicielem, przy tym najbardziej wpływowym powieściopisarzem literatury zarówno rosyjskiej, jak i światowej. Fiodor Dostojewski był mistrzem psychologizmu prozy, natomiast istotą tematów podejmowanych była walka dobra ze złem.

Krótki życiorys Fiodora Dostojewskiego

Przyszedł na świat 30 października 1821 roku w Moskwie. Uważany za mistrza realistycznej prozy psychologicznej na pograniczu realności i wyobraźni; w swych utworach często używał motywu walki dobra ze złem czającym się wszędzie. Był sceptykiem wobec kultury Zachodu, a w niej wobec zarówno ruchów socjalistycznych i rewolucyjnych, jak i w stosunku do postaw laickich oraz ateistycznych. Głosił prymat wartości chrześcijańskich. Najważniejsze w utworach Dostojewskiego są zatem racje moralne. Chodzi bowiem w nich o etykę chrześcijańską oraz pewną rozprawę z ateizmem, co obecne jest na przykład w utworze „Biesy”. Fiodor Dostojewski był niewątpliwie autorem, którym inspirowali się twórcy jemu współcześni, jak również ci którzy mieli dopiero nadejść. Zwłaszcza rozwiązania artystyczne zostały motywami szczególnymi. Do dziś jego dorobek stanowi ważny punkt w studium nad światową literaturą. Wystarczy wspomnieć, że w dorobku Dostojewskiego są takie powieści jak „Idiota”, czy wreszcie „Zbrodnia i kara”. Zmarł 28 stycznia 1881 roku w Petersburgu.

Rozszerzona biografia Fiodora Dostojewskiego

Debiut

Pierwsza powieść Dostojewskiego to „Biedni ludzie”, ukazała się w 1846 (niektóre źródła podają datę 1845, ale jest to data napisania, a nie wydania książki) i spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem krytyki.

Absolutna czołówka

Fiodor Dostojewski należy do absolutnej czołówki pisarzy rosyjskich. Miejsce pośród wybitnych prozaików światowych zdobył dzięki powieści „Zbrodnia i kara”. Dostojewski w swych dziełach skupiał uwagę na przeżyciach bohaterów, stąd też jego pozycja jako mistrza psychologizmu.

Trudne przeżycia źródłem tematów

Tragiczne wydarzenia były niczym chleb powszedni w życiu Dostojewskiego. Obfitowało ono bowiem w wydarzenia z pogranicza. Wydarzenia te określiły psychologicznie Dostojewskiego. Jego biografia z kolei zadecydowała o charakterze i motywach twórczości pisarza. W centrum uwagi twórcy znalazła się na przykład zbrodnia, a to dlatego, że ojciec Dostojewskiego został zamordowany.

Zsyłka

Czynnikiem nie mniej istotnym była dla Dostojewskiego zsyłka na Syberię, co zostało karą za działalność opozycyjną. Rzeczywistość obozową odnajdujemy w ten sposób w książce „Wspomnienia z domu umarłych”. Autor podejmuje na kartach swego dzieła swoistą analizę zachowań ludzi w momentach najwyższej próby, w których to widać kondycję człowieczeństwa.

Uzależnienie od hazardu

Życie i twórczość splata się w twórczości Dostojewskiego niejednokrotnie bardzo ściśle, co widać chociażby w powieści pt. „Gracz”. To właśnie pociąg do hazardu był źródłem finansowych problemów Dostojewskiego. Jego główny bohater Aleksy Iwanowicz jest niczym bezwolna marionetka w rękach swego uzależnienia.

„Zbrodnia i kara”

Do panteonu utworów decydujących o kształcie światowej literatury należy z pewnością „Zbrodnia i kara”. Utwór przedstawia Petersburg roku 1865 – miasto przygnębiające, ponure i mroczne. To Petersburg zostaje miejscem, w którym rozgrywa się dramat bohatera, a ściślej jego zbrodnia. Przeżywając kłopoty finansowe, Rodion Raskolnikow, dostrzega swą ofiarę w lichwiarce Alonie Iwanowej. Motorem bowiem działań bohatera jest bieda, natomiast same motywacje okazują się głębsze niż zysk kryminalny. Jakkolwiek to skrajnie pojęty indywidualizm wysuwa się na plan pierwszy, jednak zabójstwo do którego posuwa się Raskolnikow wystawia go na ostateczną próbę. Z początku czuje się wybrańcem do usuwania społecznych szkodników, szybko jednak weryfikuje to jego psychiczna kondycja, pełna dylematów i słabości. Rzecz jasna nie jest to jedyny motyw utworu, ma jeszcze miejsce wątek miłosny. Wątek, który prowadzi zabójce do moralnego odrodzenia. Same rozterki bohatera są przyczynkiem do rozważań duchowych, religijnych i filozoficznych. W ten sposób wyłania się z utworu dzieło wielowątkowe, powieść zarówno obyczajowa, jak i społeczna.

Ciekawostki o Fiodorze Dostojewskim

• Został uratowany w ostatnim momencie. Stał już przed plutonem egzekucyjnym, skazany za działalność opozycyjną, gdy nadeszła wiadomość o zamianie kary śmierci na cztery lata katorgi.
• W dorobku wymienianych pozycji Dostojewskiego często zapomina się o dwóch sztukach teatralnych inspirowanych dziełami niemieckiego romantyka Fryderyka Schillera.
• Co ciekawe, jak podają biografowie, „Gracza” Dostojewski napisał szybko, ponieważ…musiał zdobyć pieniądze na spłatę długów.
• Ojciec Dostojewskiego był awanturnikiem, pijakiem, tyranem i rozpustnikiem. Często, według zachowanych źródeł, bił i dręczył zarówno własną rodzinę, jak i służbę. Według jednej z wersji zabili go służący, nie mogący wytrzymać jego ataków agresji. Wersja ta mówi o tym, że służba wlewała mu do gardła wódkę, aż wyzionął ducha.
• Jako dziecko Fiodor lubił przychodzić do przyszpitalnego ogrodu, gdzie wyprowadzano pacjentów i jako syn ordynatora przesiadywał tam godzinami słuchając opowieści chorych i cierpiących.
• Zmuszony był uczyć się matematyki – przedmiotu, którego nie znosił.

Cytaty Fiodora Dostojewskiego

„Bywają marzyciele, którzy obchodzą rocznice pojawienia się ich fantastycznych wizji.”

„Jeśli czekać, aż wszyscy zmądrzeją, za długo to potrwa.”

„Cierpienie i ból są nieodłączne od rozległej świadomości i głębokiego serca. Myślę, że ludzie naprawdę wielcy zawsze muszą odczuwać na świecie wielki smutek…”

„Mój Boże! Cała chwila rozkoszy! Czyż to mało choćby na całe życie człowiecze?”

„Bóg jest niezbędny, a więc dlatego powinien istnieć.”

„Jeżeli o mnie chodzi, to już dawno postanowiłem nie myśleć o tym, czy człowiek stworzył Boga, czy Bóg człowieka.”

Źródła

• „300 postaci które zmieniły historię Polski i świata”. Videograf II, Chorzów 2008
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Fiodor_Dostojewski
• https://biografia24.pl/fiodor-dostojewski/